De meteorologische herfst is nog maar net begonnen, maar afgelopen zaterdagnacht hadden we meteen te maken met (lokale) grondvorst. In deze blog leggen we je uit hoe het aan de grond kan vriezen, maar op anderhalve meter boven de grond niet.
De stralingsbalans
De temperatuur van zowel overdag als 's nachts heeft te maken met de stralingsbalans. Zoals je op een zonnige dag de zon op je huid kunt voelen branden, brandt de zon ook op de grond. Hierdoor wordt energie in de bodem gestopt. Deze energie wordt vervolgens omgezet in warmte, waardoor de temperatuur van de grond overdag oploopt. Als gevolg wordt de bodem warmer dan zijn omgeving. Daardoor gaat de grond als een soort van kachel dienen: hij warmt de lucht boven zich op. Overdag is dus de grond het warmst en zal de lucht net boven de grond ook warmer zijn dan de lucht op anderhalve meter (de hoogte waarop de standaard luchttemperaturen worden gemeten).
's Nachts is dit juist omgedraaid. Dan is er geen inkomende straling meer. De warme bodem straalt dan juist weer energie uit. Hierdoor verliest hij warmte en koelt hij af. Onder de juiste omstandigheden, kan de grondtemperatuur flink zakken. Afgelopen zaterdagnacht was dit het geval. Toen koelde het bij meetstation Twente zo hard af, dat de temperatuur op 10 cm boven de grond onder het vriespunt kwam! Op anderhalve meter vroor het niet.
De minimumtemperatuur op 10 cm hoogte, afgelopen zaterdag.
De juiste omstandigheden
Om de grond zo hard af te laten koelen, moet het wel zo helder mogelijk zijn. Bewolking, zendt namelijk zelf ook nog straling uit naar het aardoppervlak. De bodem verliest dan wel nog energie, maar ontvangt ook weer meer. Hierdoor koelt het een stuk minder af. Komende nacht kun je dat goed zien: dan wordt het niet kouder dan een graad of 13. Uiteindelijk dient een pak bewolking dus als een soort van dekbed voor de lucht.
Als het helder is, straalt de bodem alleen maar uit. Als er bewolking is, ontvangt de grond ook weer straling.
Ben je benieuwd of we bewolkte of heldere nachten krijgen en of grondvorst binnenkort opnieuw mogelijk is? Je kunt het in ons weerbericht lezen!
