De afgelopen 8 jaar behoren tot de warmste op aarde sinds het begin van de metingen. Ondanks de verkoelende La Niña sluit ook 2022 zich in dit rijtje aan. Wat betekent dit voor het komende jaar 2023? Grijpt het opwarmende klimaat verder om zich heen?
2022 in top 8
Het afgelopen jaar 2022 was opnieuw ongekend warm. De gemiddelde temperatuur op aarde lag 1,15 graden boven het niveau van voor de industrialisatie (1850-1900). Afhankelijk van de rekenmethode komt 2022 op een 5e of 6e plek. Daarmee zijn de afgelopen 8 jaar de warmste jaren sinds het begin van de metingen! De gemiddelde temperatuur op aarde over de afgelopen 10 jaar lag 1,14 graden hoger dan ruim 150 jaar geleden. En daarmee komt de grens van 1,5 graad opwarming, die in het Parijs-akkoord is afgesproken, steeds dichterbij. Het jaar 2016 blijft overigens (voorlopig) op kop staan van het warmste jaar. Niet gek, want in dat jaar werd de temperatuur opgekrikt door het weerfenomeen El Niño.
De gemiddelde temperatuur op aarde volgens verschillende rekenmethode ten opzichte van het gemiddelde van 1850-1900. (Bron: WMO)
La Niña en El Niño
Tijdens een El Niño is het oceaanwater voor de westkust van Zuid-Amerika warmer dan normaal. Het warme vochtige water zorgt voor veel regen langs de westkust van Zuid-Amerika, maar dalende luchtbewegingen in Zuidoost-Azië zorgen daar juist voor een stuk droger weer. De impact van de El Niño rijkt nog verder. Door de weersextremen rondom de Grote Oceaan zijn ook weersystemen in de rest van wereld van slag: van Australië tot Noord-Amerika en Afrika. De El Niño duurt vaak maar kort en wordt om de paar jaar afgewisseld door zijn zusje de La Niña. Hierbij borrelt juist kouder zeewater op in de Stille Oceaan voor de kust van Zuid-Amerika. Door dit effect wordt de hele wereldwijde circulatie in de atmosfeer op de schop gegooid. De oostkust van Zuid-Amerika wordt droger, terwijl het in Zuidoost-Azie meer gaat regenen. Ook in andere gebieden op de wereld kan het weerbeeld 180 graden omdraaien hierdoor. Meer over de wereldwijde gevolgen van de La Niña en El Niño is te vinden in een vorig blog.
Wereldwijde temperatuur
Naast alle weersextremen hebben El Niño en La Niña ook beiden voor een respectievelijk opwarmend of afkoelend effect op aarde. Recordjaar 2016 was tot nu toe het warmste jaar op aarde dankzij het opwarmende klimaat, maar ook de El Niño speelde een rol. Zo gaf de El Niño in 2016 het extra zetje om dat jaar uit te laten groeien tot het warmste jaar op aarde sinds het begin van de metingen. De afgelopen 3 jaar heeft de wereld juist te maken met een extreem lange La Niña. De La Niña temperde de temperatuur op aarde een klein beetje, waardoor het warmterecord van 2016 niet gehaald kon worden. En toch, kwamen de afgelopen 3 jaar in de top 8 van warmste jaren sinds het begin van de metingen, zelfs ondanks de La Niña. Een duidelijk teken dat het klimaat nog steeds opwarmt.
Het jaar 2022 was wereldwijd warmer dan het temperatuurgemiddelde van 1951-1980. Duidelijk is te zien dat de grote oceaan juist koeler is door de La Niña en het koudere zeewater. (Bron: NASA)
Verwachting 2023
Met grote belangstelling wordt nu gekeken naar het komende jaar 2023. Met het oog op het opwarmende klimaat kan het niet anders dan 2023 ook de boeken in gaat als een zeer warm jaar, maar wordt het een recordjaar? Alles hangt samen met de vraag of en wanneer de La Niña ten einde komt en wanneer eventueel een nieuwe nieuwe El Niño de kop opsteekt. Als een nieuwe El Niño-periode aanbreekt kan dat wel eens een aanscherping betekenen van het vorige wereldwijde warmterecord uit 2016. In de figuur hieronder is te zien wat de verwachting is voor een La Niña, El Niño of een neutralere situatie waarbij de zeewatertemperatuur voor de oostkust van Zuid-Amerika niet uitgesproken warm of koud is. De kans is momenteel groot dat de komende maanden de La Niña plaatsmaakt voor een situatie waarbij het zeewater voor de kust van Zuid-Amerika iets opwarmt, waardoor een wat neutrale weersituatie ontstaat. Toch komen aan het eind van het jaar, in de herfst, de rode balkjes omhoog zetten. Dit duidt erop dat de kansen op een El Niño aan het eind van het jaar toenemen, waardoor vooral het volgende jaar 2024 moet vrezen voor een wereldwijd temperatuurrecord.
De kans op een neutrale situatie (grijze balkjes) voor de kust van Zuid-Amerika is met zo'n 80% kans in de maanden maart-april-mei groot. Aan het eind van het jaar lijkt de kans dat de El Niño terugkeert groter te worden: zo'n 50% in de maanden augustus-september-oktober. (Bron: NOAA)
