Als je vandaag buiten op het terras zit, in het zonnetje bij een graad of 24, kan je het je misschien lastig voorstellen: morgen begint de astronomische herfst alweer. Maar morgen is het de 22e? En op school werd de 21e altijd als seizoenswisseling aangeduid, hoe zit dat precies? Je leest alles over zonnestanden en de variabiliteit van de start van de herfst in deze blog!
Morgen is het zover
Morgen, zondag 22 september, rond kwart voor drie, start de astronomische herfst officieel. De precieze start van de astronomische seizoenen wordt bepaald door de stand van de zon en kan daardoor variëren. Het valt altijd rond de 21e van september, december, maart en juni, maar er kan afhankelijk van de zonnestand een paar dagen verschil in zitten.
De keerkringen
Rondom de aarde lopen denkbeeldige lijnen die in de astronomie gebruikt worden. De evenaar is een bekend voorbeeld, maar er zijn ook twee minder bekende lijnen. Dit zijn de Kreefts- en Steenbokskeerkring, die respectievelijk op 23.5 graden noorderbreedte en 23.5 graden zuiderbreedte liggen. De astronomische seizoenen wisselen als de zon boven één van deze lijnen staat.
De Kreeftskeerkring, de evenaar en de Steenbokskeerkring zijn de belangrijke spelers in de astronomische seizoenen.
Zon boven de evenaar
Morgenmiddag staat de zon precies boven de evenaar en is de astronomische herfst een feit. De dagen duren rond deze tijd ongeveer net zo lang als de nachten. De komende weken begint de zon verder richting de Steenbokskeerkring in het zuiden te bewegen en wordt de lengte van de nacht dus langer dan de daglengte in Nederland.
Als de zomer begint staat de zon loodrecht boven de Kreeftskeerkring en dat resulteert in de langste dagen in Nederland. Dat gebeurde afgelopen jaar op 20 juni. De zon bereikt de Steenbokskeerkring dit jaar op 21 december, en dan begint de astronomische winter dus en hebben we met de kortste dagen te maken.
Hoe draait de aarde?
De stand van de zon ten opzichte van de aarde wordt grofweg bepaald door twee rotaties. Eén om de eigen as en eentje om de zon. De baan om de zon is geen perfecte cirkel en de as waarom de aarde draait is iets gekanteld. Dat zorgt ervoor dat de stand van de zon varieert. Ook wordt er via schrikkeljaren nog wat gecorrigeerd zodat de kalender en de zon met elkaar in de pas blijven lopen. Dit zorgt ervoor dat het wisselen van de seizoenen de ene keer iets eerder of later plaatsvind dan de andere keer. De gekantelde aarde zorgt er ook voor dat zowel de noord- als zuidpool in hun eigen winterseizoen helemaal in het donker zitten, een deel van de aarde blokkeert dan zelf de zon. 
De herfst is ook een echte spinnenmaand, meer daarover lees je in deze blog.
Meteorologische herfst
In de meteorologiewereld worden de astronomische maanden niet aangehouden. Dit komt door het verschil dat tot een paar dagen kan oplopen. Door deze variabiliteit is het onmogelijk om van een seizoen een bepaalde klimatologie bij te houden. Daarom is besloten om de meteorologische herfst al op 1 september te laten beginnen. Zo kunnen we het verloop van het weer in seizoenen over verschillende jaren eerlijk met elkaar vergelijken.
