De luchtdruk is met 1023 hPa relatief hoog en dat is ook niet zo gek, aangezien er een hogedrukgebied in de buurt ligt. De kern bevindt zich vandaag boven het Verenigd Koninkrijk en daarom hebben we vandaag met een frisse noordenwind te maken. Op veel barometers zie je bij drukwaarden boven 1020 hPa (of mbar) de term 'mooi weer' staan. Maar in werkelijkheid gaat die vlieg niet altijd op.
Luchtdrukkaart van vandaag
Luchtdruk
Allereerst wat is luchtdruk? Luchtdruk is de kracht die lucht op de aarde uitoefent en die bestaat omdat we te maken hebben met zwaartekracht. Misschien zou je niet verwachten, maar lucht heeft wel degelijk gewicht. 1 liter lucht weegt ongeveer 1,3 gram. Dus een hoeveelheid lucht oefent druk uit en die druk, weten we, varieert per plaats en moment. Luchtdruk wordt overigens gemeten met een barometer. De eenheid van luchtdruk is hectoPascal (hPa) of millibar (mbar). De luchtdruk ligt wereldwijd meestal tussen 940 tot 1060 hPa. In de kern van een orkaan kan de luchtdruk dalen tot onder 900 hPa. De hoogste luchtdruk in Nederland door het KNMI gemeten is 1050,0 hPa, op 26 januari 1932 in De Bilt. Overigens werd op 20 januari 2020 ook nog een uitzonderlijk hoge luchtdruk gemeten in De Bilt: 1048,16 hPa.
Wereldwijd staat het luchtdrukrecord op 1084,4 hPa op 19 december 2011 in Tosontsengel in Mongolië (bron: KNMI).
Op 20 januari 2020 werden uitzonderlijk hoge luchtdrukwaarden gemeten; onder andere 1048,16 hPa in De Bilt. (foto: Ab Donker)
Luchttekort
Door processen hoger in de atmosfeer kan er een opgaande stroom van lucht op gang komen. Dat betekent dat op die plek, aan de grond een tekort aan lucht ontstaat. Aan de grond vindt wel een toevoer plaats van lucht, maar die kan niet voorkomen dat er een tekort is aan lucht. Daarmee is de luchtdruk lager dan de omgeving, ofwel een lagedrukgebied is geboren.
Het tekort aan lucht aan de grond moet echter ook weer worden aangevuld. Lucht van een hogedrukgebied stroomt richting het lagedrukgebied. Dit is de reden dat er wind is. Bij een hogedrukgebied vindt vervolgens een aanvoer plaats, hoger uit de atmosfeer. De grootschalige dalende luchtbeweging bij een hogedrukgebied is hier het gevolg van.
Bij lagedrukgebieden is sprake van stijgende lucht en daarmee vorming van wolken, buien en regengebieden. Onbestendig weer dus. Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken.
Dalende lucht
Bij een hogedrukgebied is dus sprake van (grootschalige) dalende luchtbewegingen. Dalende lucht warmt op den droogt uit. Dat is ook de reden dat bij hogedrukgebieden vaak weinig tot geen wolken voorkomen. Op de klassieke barometers zie je dan ook vaak bij de hoge drukwaarden de term: ‘mooi weer’. En bij mooi weer denken de meeste mensen toch aan een zonnig weertype.
'Mooi weer' op de barometer (foto: William Huizinga)
Niet zo mooi
Dat een hogedrukgebied geen garantie is voor mooi zonnig weer bewijst het weer van vandaag maar eens weer. Niet dat het onaardig is, maar het is vandaag verre van zonnig. Er is wel degelijk sprake van bewolking en niet zo’n klein beetje ook! De dalende luchtbewegingen bij een hogedrukgebied drogen de lucht toch uit? Waarom zijn er dan nu nog wolken?
Bewolkte ochtend in Zelhem (foto: Erica van Leeuwen)
Deksel
De dalende luchtbewegingen bij hogedrukgebieden stagneren veelal rond 1 tot 1,5 km hoogte. Boven die hoogte is de lucht veelal droog en wolkenloos. Rond het niveau waar de lucht stopt met dalen vormt zich een warme luchtlaag. Die warme luchtlaag noemen we in de weerkunde een inversie. Zo’n inversie werkt als een deksel op de atmosfeer en onder die deksel kan zich nog aardig wat vocht ophopen. Dat vocht is vandaag ook goed te zien, ofwel wolken! De bewolking waar we nu tegenaan kijken is ontstaan boven de Noordzee en heeft zich uitgespreid onder de inversie. Met een noordelijke stroming is de bewolking vervolgens het land binnengetrokken.
De inversielaag die ontstaat bij een hogedrukgebied werkt als een deksel op de atmosfeer. Wolken worden eronder 'gevangen' en spreiden uit, maar dat niet alleen. Ook de uitstoot van industrie, voertuigen etc. hoopt zich op wanneer een hogedrukgebied langdurig aanwezig is. Uiteindelijk resulteert dit in smogvorming.
Vooruitzichten
De komende dagen blijft de wind nog uit het noorden waaien. Ook de aanvoer van bewolking vanaf de Noordzee houdt daarmee nog even aan. Vooral de noordelijke helft van het land zal 't meest te maken hebben de wolken. Niet getreurd, want het is niet een aaneengesloten wolkendek. De zon laat zich ook van tijd tot tijd zien. En het zuiden ziet de zon wat vaker. Overdag zullen de uitgestrekte wolkenvelden ook weer wat breken, maar tegelijkertijd ontstaan dan (vooral in het binnenland) weer stapelwolken. Die spreiden zich onder de inversie weer uit. Strakblauwe luchten zitten er niet in, maar het het is wel overwegend droog. En daarbij zijn de huidige temperaturen voor de meeste mensen comfortabel.
Vooruitzichten met vrij gemiddelde zomerse temperaturen. Meest droog. In het weekend warmer en tegelijkertijd een toenemende kans op buien.
De komende dagen is het meest droog. In het weekend daalt de luchtdruk door de komst van een lagedrukgebied. Het lijkt er dan ook op dat vanaf het weekend de kans op regen- en onweersbuien toeneemt. Ook volgende week lijkt het droge weer weer van de baan.
