Je bent lekker op vakantie in eigen land en hebt net een heerlijk zonnige dag achter de rug met aangename temperaturen tussen 20 en 25 graden. Je kruipt in je tent en ’s nachts wordt je opeens wakker van de kou. Het zal menig kampeerder afgelopen nacht overkomen zijn, het koelde namelijk aan de grond af tot lokaal maar 1 graad boven nul. Hoe kan het dat de temperatuur zo hard onderuit ging?
De zon
Een flink uit de kluiten gewassen hogedrukgebied ligt ongeveer bij Ierland en beïnvloed het weer in ons land. Dat betekent stabiel weer, veelal droog en met behoorlijk wat ruimte voor de zon. Overdag ontstaan er regelmatig stapelwolken, maar tegen de avond verdwijnen die weer uit het weerbeeld. De zon weet het land nog op te warmen tot een graad of 22 à 23 maar een noordelijke wind voorkomt hogere temperaturen. Voor veel mensen zal dit aangenaam vakantieweer zijn, ware het niet dat de temperatuur ’s nachts behoorlijk keldert.
Een voordeel aan dit weertype is dat de opkomst van de zon vaak prachtig is!
Bewolking
Die daling heeft grotendeels te maken met de heldere nachten. De aarde straalt namelijk als het ware de warmte die het overdag heeft opgeslagen ’s nachts weer uit. Als er bewolking boven het aardoppervlak hangt wordt die uitgestraalde warmte weer deels teruggekaatst. Op die manier zorgt bewolking ervoor dat de afkoeling beperkt blijft. Zijn er echter geen wolken te bekennen, dan wordt de warmte heel makkelijk aan de atmosfeer afgegeven en koelt het hard af.
Een wolkendek weerkaatst een deel van de straling die de aarde de atmosfeer inzendt.
Koude aan de grond
Omdat het de aarde zelf is die de aarde uitstraalt, en niet de lucht boven het oppervlak, koelt het aan de grond het hardste af. Op enige hoogte zijn de temperatuurschommelingen veel minder prominent aanwezig. Zo is op een hoogte van 1.5 kilometer al praktisch niets te merken van het verschil in temperatuur tussen dag en nacht. Op neushoogte merken we wel degelijk veel van een dagelijkse gang, zeker in rustige, heldere condities. Toch is er ook in de relatief kleine afstand vlakbij de grond nog een groot verschil te merken. Temperaturen die op 10 centimeter boven het aardoppervlak gemeten worden schommelen nog veel sterker dan het kwik op anderhalve meter. Dit is ook afgelopen nacht goed te zien, de 1.4 meter hoogteverschil resulteerde in een verschil van dik 4 graden op de thermometer!
De temperatuur op 10 centimeter hoogte komt in een heldere nacht veel lager uit dan het kwik op anderhalve meter.
Wind
De sterke afkoeling aan de grond heeft als gevolg dat er een zogenoemde ‘inversie’ ontstaat in de atmosfeer. Dat is een luchtlaag met een hogere temperatuur dan die van de lucht eronder. Een voorwaarde voor zo’n inversie is dat er weinig wind staat. Als het namelijk flink doorwaait wordt de warme lucht van hoogte weer gemengd met de koude lucht aan het oppervlakte. Zo kan zich geen koude laag aan de grond vormen en is de lucht op hoogte dus ook niet warmer dan aan het oppervlak. Voor een koude nacht hebben we dus rustige condities nodig: weinig wind en een wolkeloze hemel.
Meer koele nachten?
Het hogedrukgebied dat in ons land voor het rustige weerbeeld zorgt blijft het weerbeeld de komende dagen nog domineren. Dat betekent dat het in de nachten nog een paar keer aardig kan afkoelen. Zeker de komende nacht kan het in het binnenland lokaal wel weer afkoelen tot een graad of 7, aan de grond nog flink verder. Vanaf dinsdag wordt de lucht die onze kant op komt echter steeds warmer. Ondanks de heldere luchten met weinig wind die ook dan ’s nachts te vinden zijn wordt het niet meer zo koud. Het wordt dan overdag simpelweg zo warm dat de minima, ondanks de makkelijke afgifte van warmte aan de atmosfeer, niet zo ver kunnen zakken. 
Zeker na dinsdag zullen de minimumtemperaturen ten gevolge van de warmte die eraan komt onvermijdelijk iets stijgen.
