Bosbranden creëren hun eigen weer
Al vele maanden lang wordt Australië geteisterd door hevige bosbranden die maar van geen ophouden weten. Extreme hitte en een harde wind zorgen ervoor dat de branden zich juist steeds verder weten te verspreiden door het land. Wat bijzonder is, is dat de bosbranden zelf ook invloed hebben op het weer. Onder andere enorme wolken en vuurtornado’s kunnen zich vormen, waarmee het risico op bosbranden juist nog verder stijgt…
Pyrocumulus
De hitte die vrijkomt bij bosbranden zoals in Australië kan enorme wolken laten ontstaan. Extreem hoge temperaturen zorgen ervoor dat deze lucht warmer en dus lichter wordt dan zijn omgeving. Het gevolg is dat lucht gaat stijgen en condensatie kan gaan optreden. De asdeeltjes die vrijkomen zorgen ervoor dat condensatie sneller optreedt. Niet alleen bosbranden, maar ook bij vulkaanuitbarstingen kan dit het geval zijn. Vaak ziet de wolk er grijsachtig tot bruin uit van kleur, vanwege de enorme hoeveelheid as en rook. De wolk, pyrocumulus genaamd, kan enorme hoogtes bereiken tot soms wel 16 kilometer! Wanneer de wolk groot genoeg wordt, kan er gesproken worden van een pyrocumulonimbus.
Satellietbeeld met bosbranden en een pyrocumulonimbus, herkenbaar aan de hoge wolkentoppen. Bron: Sentinel Hub.
Wordt de brand dan geblust?
Een pyrocumulonimbuswolk kan een brand verlichten, maar ook juist verergeren. In sommige gevallen kan er genoeg vocht condenseren met regen als gevolg. Door de enorme hitte, echter, bestaat ook de kans dat de regen al verdampt voor het de grond bereikt. Bij zo’n bui dondert er als het ware koele lucht naar beneden wat ook weer enorme windstoten met zich mee kan brengen: een downburst.
Een pyrocumuluswolk, gefotografeerd vanuit een vliegtuig, gisteren.
Een ander mogelijk gevolg is dat er ‘droge bliksem’ ontstaat. De stijgende en dalende bewegingen in een pyrocumulonimbuswolk veroorzaken wrijving, met als gevolg een ladingsverschil tussen het aardoppervlak en atmosfeer. Er is maar één manier om dit ladingsverschil kwijt te raken: bliksem. Wanneer de bliksem in een ander bosrijk gebied inslaat zonder dat het regent, kan er een nieuwe brand ontstaan. Op deze manier is het erg lastig bosbranden te bestrijden.
Bij bosbranden is kans op bijvoorbeeld downbursts en 'droge bliksem'. Bron: Bureau of Meteorology.
Vuurtornado's
Een ander weerfenomeen die zich kan voordoen bij bosbranden is de vuurtornado. De ontstaanswijze is min of meer hetzelfde als bij de pyrocumuluswolk. Extreme hitte nabij het oppervlak zorgt voor snel stijgende luchtbewegingen. Wanneer de lucht vervolgens enige rotatie meekrijgt, kan een vuurtornado ontstaan. Vaak zijn het kortdurende maar uiterst heftige weersituaties met lokaal windsnelheden tot 160 kilometer per uur!
Tenslotte kan zo’n wervelwind ook brandend materiaal over grote afstanden verplaatsen en op andere plekken weer nieuwe branden laten ontstaan. Dit materiaal wordt vliegvuur genoemd en kan kilometers van het originele vuur vandaan nieuwe brandhaarden laten ontstaan. Ook in eigen land hebben we vrij recent nog een vuurtornado inclusief vliegvuur gehad. In Scheveningen ging het tijdens Nieuwjaarsnacht in 2019 flink de mist in. Gelukkig heeft de vonkenregen geen ernstige branden laten ontstaan.
Voorbeeld van een vuurtornado. Bron: Wikipedia.
Al met al zijn het dus gevaarlijke situaties die bosbranden met zich mee kunnen brengen. Brandweerlieden doen hun best om in Australië de omvang te beperken, maar nog altijd blijft het risico groot. De extreem hoge temperaturen zijn op dit moment wel wat afgenomen en er kan een (heel) klein beetje regen gaan vallen. Of dit wat verlichting geeft, is nog maar de vraag…
