Tijdens zomerstorm Poly was het voor het eerst sinds storm Eunice weer raak: code rood in Nederland! Vandaag hebben we dan weer te maken met code oranje vanwege zware onweersbuien vanmiddag. In sommige provincies geldt echter "slechts" code geel. Wat betekenen al deze codes nu precies? Er bestaan hier verschillende misverstanden over en we leggen het graag voor eens en altijd goed uit!
Het KNMI bepaalt
Laten we eerst een misverstand de wereld uit helpen: Het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) geeft als enige instantie in Nederland in opdracht van de overheid officiële weerwaarschuwingen uit. Dit kan over alle weerkundige zaken gaan, denk aan: onweersbuien, windstoten, temperatuur en in de winter natuurlijk gladheid & sneeuw etc.
Figuur 1: De waarschuwingskaart van het KNMI voor het hoogtepunt van zomerstorm Poly. In het noordwesten gold code rood, in de rest van het land code oranje of geel.
Code groen
Laten we dan eens naar alle kleurcodes gaan kijken. Code groen is duidelijk de makkelijkste, hierbij is er geen reden om voor een bepaald weertype te waarschuwen. Hierna volgen de codes geel, oranje & rood. Welke kleur het wordt, heeft voornamelijk te maken met de impact die het weer gaat hebben op de samenleving. De gedachte is dus dat met het uitgeven van deze waarschuwingen, mensen zich beter kunnen voorbereiden en de kans op schade en letsel minder is.
Code geel
Bij code geel zegt het KNMI eigenlijk niks anders als: “ wees alert” . Ken je dat gele bord bij het toilet, waarop staat: “PAS OP! GLADDE VLOER”? Vergelijk het daar maar mee: Als je een beetje uitkijkt waar je loopt en niet gaat rennen of andere gekke capriolen gaat uithalen, zal je waarschijnlijk niet vallen. Zo is het ook met code geel: “Pas je rijgedrag aan en let een beetje op, dan is er niets aan de hand”. Het gaat hier dus niet om paniek zaaien, maar puur om het waarschuwen van mensen, zodat je weet wat je te wachten staat als je naar buiten gaat. Wees ze dus dankbaar voor deze waarschuwing: hierdoor weet jij dat je misschien niet met je lege caravan de weg op moet als er code geel voor windstoten geldt, of plotseling een dichte mistbank kunt verwachten als je onderweg bent.
Figuur 2: Het bord wat iedereen wel herkent! Denk in het vervolg hieraan bij code geel: Als je geen gekke dingen doet en je aanpast, gaat het niet mis.
Het KNMI zegt op hun site zelf dit over code geel: “Er is mogelijk kans op gevaarlijk weer. Dit zijn weersituaties die in Nederland vaak voorkomen waarbij het raadzaam is op te letten, met name als men onderweg is. Code geel kan 48 uur voordat het weerfenomeen optreedt, worden uitgegeven. De zekerheid is minstens 60 procent.”
Code oranje
Bij code oranje wordt het een ander verhaal, dan moet er echt opgepast gaan worden. “Wees voorbereid”, is dan het advies. Er gelden voor code oranje ook andere criteria dan code geel. Het weer moet dus nog extremer worden voordat een code geel in een code oranje verandert. Dit doen ze pas, zodra de kans op gevaarlijk of extreem weer waarbij de impact groot is of de kans op schade, letsel of veel overlast groot is. Dit kan ook heel lokaal zijn, waardoor bijvoorbeeld 80% van een provincie geen last hoeft te hebben van deze overlast, maar er toch een code oranje afgegeven wordt. Denk aan bijvoorbeeld een onweersbui waarbij er veel regen in korte tijd valt.
Figuur 3: Het verschil tussen code geel en code oranje voor verschillende weerfenomenen. Voor code oranje moet het weer dus een stuk extremer zijn dan code geel! ©KNMI
Voordat het KNMI code oranje afgeeft, hebben zij contact met allerlei andere weerbureau's, waaronder Buienradar, om te overleggen over de situatie. Hierin geeft iedereen aan hoe hij/zij over de situatie denkt, zodat het KNMI dit kan meenemen in hun besluitvorming. Zo zorgen we dat we met z'n allen op een lijn zitten en de codes van het KNMI leidend zijn! Ook voor de situatie vanmiddag is dat gebeurd en wij konden ons dan ook vinden in deze code oranje.
Dit zegt het KNMI over code oranje: “Er is grote kans op gevaarlijk of extreem weer waarbij de impact groot is en er kans is op schade, letsel of veel overlast. Dit kan heel lokaal zijn. Code oranje kan 24 uur van tevoren worden afgegeven als de kans op extreem weer 60 procent of meer is.”
Code rood
Bij code rood geldt een weeralarm. Hierbij heeft het extreme weer een grote impact op de samenleving. De weersituatie kan dan voor zoveel schade, letsel en overlast zorgen dat het maatschappij-ontwrichtend kan zijn. Het KNMI heeft met heel veel partijen overleg, voordat zo’n code rood afgegeven wordt. Dit heet een “impactanalyse” en diverse overheids- en brancheorganisaties worden daarbij betrokken, ook Buienradar. Code rood wordt dus echt niet zomaar uitgegeven! Dat bleek tijdens storm Poly ook maar weer: snelwegen lagen bezaaid met bomen en takken, de schade loopt in de miljoenen en het treinverkeer in Noord-Nederland heeft er bijna de hele dag uit gelegen. Dat zou je dus terecht "maatschappij-ontwrichtend" kunnen noemen.
Figuur 4: Hoe komt een code rood precies tot stand? Dat staat hierboven uitgelegd, pas 12 uur van tevoren kan dit besloten worden na een impactanalyse. ©KNMI
Figuur 5: Vorig jaar werd er maar 1x code rood afgegeven, dat was toen voor storm Eunice (hier in een rood kader). Code oranje werd in totaal 7x uitgegeven. ©KNMI
Dit zegt het KNMI over code rood: “Dit is een weeralarm waarbij extreem weer een grote impact op de samenleving heeft. De weersituatie kan voor zoveel schade, letsel en overlast zorgen dat het maatschappij-ontwrichtend kan zijn. Dit kan heel lokaal zijn. Code rood wordt op zijn vroegst 12 uur uitgegeven voordat het weerfenomeen zich voordoet. Code rood kan ook uitgegeven worden als er een kleine kans is op een extreme weersituatie, maar de veiligheidsrisico’s groot zijn.”
En vanmiddag dan?
Vanmiddag geldt, zoals bekend, voor het zuiden en oosten van Nederland code ORANJE! Dit betekent dus "weer voorbereid", want het weer kan letsel, veel overlast of schade veroorzaken.
Figuur 6: Wat kun je verwachten bij code oranje voor zware onweersbuien?
Hou het weerbericht en de Buienradar goed in de gaten! De impact is dus groot. In de rest van het land geldt code geel, "wees alert", maar ook dit kan nog veranderen door nieuwe inzichten later vanmiddag.
Figuur 6: Voor vanmiddag geldt in het zuiden en oosten van Nederland code oranje voor zware onweersbuien.
