Morgen is het weer zover: het begin van de hondsdagen! De hondsdagen is een periode van 20 juli tot en met 20 augustus. De naam is natuurlijk niet zomaar bedacht, het is gerelateerd aan het sterrenbeeld de Grote Hond en de helderste ster van dit sterrenbeeld: Sirius. Welke weerspreuken zijn verbonden aan deze periode en welke betekenis hebben de hondsdagen in de volksweerkunde?
Sirius is de helderste ster van het sterrenbeeld de Grote Hond. Bron: Getty Images.
Sirius, de Hondsster
De term hondsdagen dankt zijn naam dus aan het sterrenbeeld de Grote Hond. Sirius, ook wel de Hondsster genoemd, komt dan gelijk met de zon op. Het gevolg is dan ook dat Sirius niet te zien is. Sirius vormt de neus in de vorm van een hond van het sterrenbeeld. Volgens de Griekse mythologie was de Hondsster Sirius de hond van de jager Orion. Toen deze stierf, kreeg hij samen met zijn hond een plek aan de hemel.
Op deze afbeelding zie je dat ster Sirius de neus vormt van het sterrenbeeld de Grote Hond. Rechtsboven in de hoek zie je het sterrenbeeld Orion. Volgens de Griekse mythologie was de Hondsster Sirius de hond van de jager Orion. Bron: Getty Images.
De hondsdagen zijn al een eeuwenoud fenomeen. Zelfs de oude Egyptenaren werden er door beïnvloed. Tijdens deze periode bereikt het waterpeil van de rivier de Nijl namelijk zijn laagste punt, wat op zijn beurt ook weer kon zorgen voor enorme insectenplagen. Er werd gevreesd dat de Hondsster nóóit meer zou terugkeren om de overstromingen, die dan ook hard nodig waren, aan te kondigen.
Je zou het misschien niet denken, maar de term hondsdagen heeft niets te maken met honden zelf. Vroeger dachten de mensen echter wel anders. Toen werden honden tijdens deze periode vaak gemuilkorfd uit angst voor hondsdolheid. Bovendien heeft de term ook niets te maken met de term ‘hondenweer’ die in Nederland nog al eens gebruikt wordt.
Sirius, de Hondsster, is de helderste ster van het sterrenbeeld de Grote Hond. De hondsdagen geven een periode aan van 20 juli tot en met 20 augustus.
Weerspreuken en de hondsdagen
Er zijn meerdere weerspreuken gerelateerd aan de hondsdagen. De meeste weerspreuken geven aan dat het weer tijdens de hondsdagen het weer voor de komende weken (tot zelfs in de herfst) zou kunnen voorspellen.
Veel weerspreuken hebben te maken met de eerste dag van de hondsdagen, de naamdag van Sint-Margriet (Pisgriet). Denk maar eens bijvoorbeeld aan de weerspreuk: ‘Als Margriet pist in het riet, zes hele weken boerenverdriet’. Maar ook ‘Met Sint Margriet droog, zes weken zon in 't oog’ is een bekende weerspreuk gerelateerd aan de hondsdagen. Een kletsnatte en relatief koele eerste hondsdag, zou volgens de weerspreuken dus ook moeten leiden tot kletsnatte en relatief koele zomerdagen die nog komen gaan. Echter, meteorologisch gezien zegt het weer op 20 juli eigenlijk niets over het weer van de komende weken.
Er zijn verschillende weerspreuken die te maken hebben met de eerste hondsdag. De weerspreuken geven aan dat op basis van het weer op deze dag óók het weer voor de komende weken te voorspellen is. Echter, meteorologisch gezien zegt het weer van deze dag niks over het weer verderop in de zomer.
Weerkunde en de hondsdagen: hitte?
Over het algemeen wordt de periode van 20 juli tot en met 20 augustus gekenmerkt door warm en relatief vochtig weer, waarbij er ook vaak kans is op een stevige regen- of onweersbui. Het is klimatologisch gezien de warmste periode van het jaar in Nederland. Tijdens deze periode is de kans op hitte in Nederland het grootst.
Soms wordt in Nederland, maar vooral in België, de term ‘hondsdag’ nog wel eens gebruikt om een hete dag aan te geven. In Nederland gebruiken we echter de term ‘tropische dag’ om een dag aan te geven waarop de maximumtemperatuur 30 graden of meer bereikt. Ook denken mensen bij de hondsdagen vaak aan het voorkomen van veel muggen, vliegen en wespen.
Voorlopig lijken de hondsdagen nog niet uit te draaien op een zeer warme periode met een hittegolf. Integendeel, Het is relatief koel met temperaturen rond de 21 graden. Later in de week lijkt het iets warmer te worden, maar het blijft aanhoudend wisselvallig zomerweer…
