De lucht kent verschillende kleuren. 's Ochtends is het een mix van rood, oranje en geel. Overdag is het regelmatig strakblauw en dan 's avonds gaat het weer over in een lichtshow. Soms zit er geen ander kleurtje bij als grijs, grijs en nog eens grijs. De reden voor grijze luchten is voor de hand liggend, maar voor de andere kleuren gaat het om een ander fenomeen.
Afgelopen zomer staat op nummer 2 voor de meeste zonuren. In De Bilt was afgelopen zomer (meteorologische zomer, dus de maanden juni, juli en augustus) de zon maar liefst 837,5 uur te zien. Dat is alleen maar 2 uur minder dan het aantal in 1947. Dat betekent dat in De Bilt deze zomer de zon gemiddeld 9,1 uur per dag te zien was. Heel veel dus en dat betekent meerdere dagen met blauwe luchten!
Maar waarom is de lucht überhaupt blauw?
Het zonlicht bestaat eigenlijk uit alle kleuren in het kleurenspectrum. Dit kunnen we goed zien in bijvoorbeeld regenbogen. In de regendruppeltjes wordt het zonlicht als in een prisma "gebroken" en komt er dan als alle kleuren van de regenboog uit.
Foto: Annet Piet, Ter Aar (9 september 2022)
Normaal gesproken verstrooit de atmosfeer van alle kleuren in een bundel het blauwe licht het makkelijkst. Hierdoor zien we over het algemeen een blauwe hemel.
Maar tijdens de zonsopkomst of zonsondergang ziet de lucht er zeker niet blauw uit...
Ochtendrood / Avondrood
Foto: Ton Wesselius, Rijnsaterwoude (14 september 2022)
Als de zon opkomt, is het pad van het zonlicht door de atmosfeer het langst, veel langer dan wanneer de zon op zijn hoogst staat. Omdat het pad door de atmosfeer zo lang is, wordt onderweg al veel van het blauwe licht verstrooid. Vooral de rode kleuren blijven over en bereiken jou, als observant: de reden dat de zonsopkomst (en natuurlijk ook de zonsondergang) rood kleurt!
De wat fijnere details
De officiële term voor deze verstrooiing van licht is "Rayleighverstrooiing". Dit effect is vernoemd naar Lord Rayleigh (John William Strutt), een Britse natuurkundige die in de 19de eeuw dit fenomeen verklaarde. Rayleighverstrooiing treed op wanneer licht door een transparante vloeistof, vaste stof of gas beweegt. Het is echter het beste waar te nemen bij gassen.
De atmosfeer bestaat uiteraard met name uit gassen. Ook zijn er verschillende deeltjes die veel kleiner zijn dan de golflengte van licht. Het licht wordt door deze deeltjes verstrooid vanwege de elektrische polariseerbaarheid van de deeltjes. Het zonlicht werkt in op de ladingen van deze deeltjes (denk aan atomen of moleculen), waardoor de deeltjes gaan bewegen. Het deeltjes wordt dus een kleine stralende dipool (een object/deeltje met twee polen van tegenovergestelde polariteit), waarvan we de straling zien als verstrooid licht.
Rood licht heeft de langste golflengte en violet de kortste. Maar de lucht is echter niet violet! Dat komt omdat de zuurstof in de atmosfeer de golflengten aan de rand van het ultravioletgebied van het spectrum absorbeert. De resultaat: een lichtblauwe kleur die eigenlijk een mengsel van verspreide kleuren en dan met name blauw en groen, is.
Foto: Dyonice Huntink, Olst (12 september 2022)
Buiten de atmosfeer is het zeker anders. Daar zijn geen deeltjes om licht te verstrooien. Dus is de ruimte zwart en de zon... ja de zon is eigenlijk gewoon wit.
Welke kleur de komende dagen?!
Behalve voor morgen, heeft de komende dagen de bewolking de overhand. Daarnaast valt er vaak een bui of regen. Vooral vanaf vrijdag is het herfstachtig met behoorlijk wat wind en maxima ruim onder het langjarig gemiddelde van 19 graden. En voorlopig lijkt de zomer iets van het verleden te zijn.
Dus met de overwegend grijze luchten van (vandaag en) de komende dagen, hier nog even wat kleur...
Foto: Dave Piet, Utrecht (12 september 2022)
Foto: Erna Kool, Winssen (12 september 2022)
Foto: Tonny de Vries, Delfzijl (8 september 2022)
