Elk jaar eind januari publiceert het KNMI de ‘Staat van ons Klimaat’. In dit rapport wordt het weer in Nederland van het afgelopen jaar beschrijft en in context met de wereldwijde klimaatverandering geplaatst.
De signalen van klimaatverandering worden wereldwijd duidelijker. Denk bijvoorbeeld aan recordwarme jaren, dodelijke hittegolven, overstromingen, supertyfoons en verwoestende orkanen. Ook in Nederland is het steeds sterker te zien.
Het warmste jaar ooit gemeten
Het jaar 2024 was wereldwijd recordwarm en heeft de grens van 1,5 graden opwarming gepasseerd. Ook in Nederland was het recordwarm: in De Bilt kwam het gemiddeld tot 11,8 graden vorig jaar, zo'n 1,3 graden hoger dan het klimaatgemiddelde van 1991 tot en met 2020. Dat staat gelijk met de gemiddelde temperatuur van 2023 in De Bilt. Dus was het jaar 2024 samen met het jaar 2023, het warmste jaar sinds begin van de metingen. Ook blijkt dat Nederland sneller opwarmt dan het wereldgemiddeld, namelijk met 0,4 graden per 10 jaar tegen 0,2 graden per 10 jaar wereldwijd.
Daarnaast zijn de warmste 30 jaren in Nederland allemaal in de afgelopen 37 jaar voorgekomen. Dat is een trend die je ook ziet in de wereldwijde opwarming. Deze opwarming komt voornamelijk door de stijging in broeikasgassen.
Dat de gemiddelde temperatuur zo hoog lag, kwam waarschijnlijk door de relatief warme nachten, vooral in de lente van 2024. De jaargemiddelde minimumtemperatuur kwam uit op 7,7 graden. Dat is de hoogste ooit gemeten sinds 1901. De minima in de lente was gemiddeld 7,4 graden, bijna één graad hoger dan het vorige record van 6,5 graden uit 1998.
Geen ijsdagen
Hoewel het recordwarm was, waren er geen hittegolven, en de hoeveelheid zomerse en tropische dagen waren ongeveer gelijk aan het langjarig gemiddelde. Het aantal warme dagen was wél hoger dan gemiddeld. In 2024 kwam de temperatuur in De Bilt op 102 dagen op 20 graden of hoger uit. Dat zijn 9 dagen meer dan het 1991-2020 gemiddelde.
In de hoeveelheid vorstdagen, dus dagen met een gemiddelde temperatuur onder het vriespunt, is er zelfs nog een groter verschil met het gemiddelde. Er waren 23 vorstdagen in 2024 en dat is maar liefst 30 dagen minder dan gemiddeld! Is het jou opgevallen dat je minder autoruiten moest krabben?!
Vorst op 3 november 2024 (Foto: Albert Thibaudier, Heerenveen)
Ook waren er GEEN ijsdagen. Dus in De Bilt is de temperatuur op geen dag onder het vriespunt gebleven. De eerste ijsdag van deze winter kwam pas dit jaar op 18 januari. Dat was de eerste officiële ijsdag in 762 dagen tijd! Dat is recordlang!
Maximumtemperatuur van 18 januari 2025: het was officieel de eerste ijsdag in 762 dagen met maximaal -0,7 graden in De Bilt.
Vooral veel regen
Gemiddeld viel er 1055 mm regen in 2024 (landelijk, gebaseerd op 13 neerslagstations). Dat is zo'n 204 mm meer dan het klimaatgemiddelde. Het natste jaar ooit gemeten sinds 1906 was 2023 met landelijk gemiddeld 1152 mm neerslag.
Vooral in de winter en de lente van 2024 viel er veel regen. De natste dag van het jaar was op 13 juli toen er landelijk gemiddeld 26 mm regel viel. Lokaal viel er op 25 mei véél meer, namelijk 95 mm! Dat was in Hoogerheide. Dus een dag met zware neerslag.
Als er op één dag meer dan 50 mm regen valt, spreken we van zware neerslag. Door klimaatverandering komen dergelijke dagen steeds vaker voor in Nederland. Eind van de vorige eeuw waren er nog maar 5 dagen per jaar met zware neerslag. Inmiddels is dit gestegen naar 9 dagen per jaar en in 2024 kwam het zelfs tot 13 dagen met extreme neerslag.
Wateroverlast na een hoosbui in Doetinchem op 21 juli 2024 (Foto: Burry van den Brink)
Afzwaaiende Kirk
In 2024 kwamen er meerdere stormen voor, waarvan 7 Nederland troffen. Voor de stormen Henk (2 januari), Isha (22 januari) en Conall (27 november) gaf het KNMI code oranje af.
De storm die echter bovenuit kwam, is storm Kirk, oftewel orkaan Kirk. Het was een bijzondere situatie. Deze storm ontwikkelde zich voor de kust van West-Afrika als orkaan en trok, zonder eerst het Caribisch gebied of Noord- en Centraal Amerika te hebben bereikt, noordoostwaarts richting Europa. Aanvankelijk leek Kirk direct over Nederland te gaan trekken, maar het is eindelijk aan de westkust van Frankrijk aan land gegaan. En het ging zeker niet ongemerkt: er viel veel neerslag in Zuid- en Centraal-Europa met overstromingen tot gevolg en in Zuid-Frankrijk zaten tienduizenden mensen zonder stroom. Ook in Nederland, en dan met name in Limburg viel er veel regen.
Door klimaatverandering kan het vaker voorkomen dat orkanen richting het noorden afzwaaien en Europa bereiken. Ook breidt het gebied waar tropische cyclonen/orkanen en tyfoons voor kunnen komen, zich verder noord (en zuid) uit. Dit kan leiden tot meer van deze 'afzwaaiende' orkanen die Europa bereiken.
Door het opwarmen van de aarde komt er meer vocht in de lucht terecht. Bij elke graad opwarming van de aarde kan de atmosfeer 7 procent meer vocht bevatten. Dit leidt tot zwaardere regenval tijdens stormen en buien.
Recordhoogte zeespiegel
Niet alleen de atmosfeer wordt warmer, ook de oceanen worden warmer. Warmer water heeft een groter volume dan relatief kouder water. In 2023 waren de oceanen recordwarm, maar in 2024 is dit record gebroken. Het zorgt allemaal voor een zeespiegelstijging en ook dit is een nieuw record: de zeespiegel lag sinds het begin van de metingen nog nooit zo hoog als nu. In totaal is de wereldgemiddelde zeespiegel al met zo'n 21 centimeter gestegen sinds het begin van de vorige eeuw.
De zeespiegelstijging wereldwijd t.o.v. 1900 - 1909 (Bron: KNMI met data van NASA)
Meer over de Staat van ons Klimaat vind je via deze link.
Bron: KNMI
