De processen waarbij water door het systeem Aarde circuleert, worden samengevat in een kringloop, namelijk de waterkringloop (ook de hydrologische cyclus of de watercyclus genoemd). Op school leert iedereen ervan, toch zijn er enkele processen waar je niet altijd van hoort.
Kortom gaat de waterkringloop over de continue beweging van water boven en beneden het aardoppervlak. Om dit proces uit te leggen beginnen we even bij de zeeën, oceanen en rivieren.
Grote watermassa's
Water verdampt vanuit de zee, rivieren, oceanen en meren. Dat gebeurt van nature, maar het wordt ook versterkt door de zon. De waterdamp komt dan terecht in de atmosfeer, waar een deel daarvan door luchtstromen wordt verplaatst naar andere delen van de wereld, voor het meest in de vorm van wolken.
Door zee-spray komen er ook waterdruppels en waterdamp in de atmosfeer terecht. Foto: Gieny Westra (Katwijk)
Condensatie
Als de luchtstromen botsen met een koudere luchtmassa of een verschil in reliëf (bijvoorbeeld bergen of heuvels), stijgen de luchtstromen en koelen deze vervolgens af. Koude lucht kan minder waterdamp vasthouden dan warme lucht en dus condenseert de waterdamp om waterdruppels te vormen. Vanwege de zwaartekracht van de aarde vallen deze druppels dan naar beneden in de vorm van neerslag.
Neerslag
Er zijn verschillende vormen van neerslag, waardoor de waterdamp, oftewel de waterdruppels naar het aardoppervlak kunnen vallen, zoals regen, sneeuw, hagel, korrelhagel en ijsregen. Ook door mist komt de waterdamp weer terecht op het aardoppervlak.
Foto: Anja Valentijn (Oudenbosch)
Wat gebeurt er allemaal met de neerslag?
De neerslag komt op verschillende manieren eventueel weer bij de zeeën, oceanen of rivieren uit. Er zijn voornamelijk drie manieren:
Als oppervlaktewater
Door rivieren en andere watergangen loopt de neerslag weer terug naar de zee of oceaan.
Infiltratie
De neerslag wordt opgenomen door de bodem en komt via het grondwater weer terecht in de zee of oceaan. Soms filtreert het water van de neerslag tot diep in de grond om aquifers aan te vullen. Deze kunnen zoet water voor lange tijd opbergen.
Verdamping
Een deel van de neerslag kan ook verdampen tijdens het vallen naar het aardoppervlak. Dit deel wordt dan weer onder andere door planten opgenomen. En terwijl we het daarover hebben...
Een extra lus
De waterkringloop kan nog verder worden verlengd door een extra lus toe te voegen. Deze lus sluit het proces evapotranspiratie in, oftewel gewasverdamping. Dit proces behelst dat water vanuit de grond (vanuit het grondwater) door planten wordt opgenomen en weer door de bladeren als waterdamp in de lucht terecht komt.
Foto: Ria Luttikhold (De Heurne)
Verder wordt grondwater ook door mensen gebruikt (denk bijvoorbeeld aan drinkwater).
Belangrijkheid van de waterkringloop/extra weetjes
- Het water wordt door verdamping gezuiverd en vult zoet water op land aan.
- De waterkringloop is essentieel voor het onderhoud van het leven en de ecosystemen op de aarde.
- Het water dat terugstroomt naar de zee of oceaan neemt mineralen en sediment mee (we noemen dit erosie). Hierdoor wordt de zee zouter, want het zout verdampt niet mee met het water. Ook wordt zand en steen bij de monding van rivieren afgezet. Deze mineralen worden ook vervolgens verspreid over de wereld door de waterkringloop.
- Door erosie en afzetting vanwege de waterkringloop worden landschappen verandert.
- Door subductie van de oceanische platen komt water binnen de mantel van de aarde. Dit water keert weer terug naar de aardoppervlak door vulkanische uitbarstingen.
