Deze zomer kent vele extremen. Misschien niet in Nederland, maar wel in andere delen van Europa en de rest van de wereld. Er waren meerdere hittegolven met temperatuurrecords. Deze gingen vaak gepaard met bosbranden. Soms waren er gewoon enorme bosbranden en als je terugdenkt, komen vooral de bosbranden van Canada en Hawaii op.
Canada
In mei en juni dit jaar ging Canada gebukt onder extreme bosbranden die meer dan 13 miljoen hectare verbrandden. De rook hiervan bereikte zelfs Nederland! Vooral in het oosten van Canada was het een bijzonder ongewoon actief brandseizoen. Er zijn tenminste 17 directe dodelijke slachtoffers gevallen als gevolg van de branden, meer dan 150.000 mensen zijn geëvacueerd en honderden gebouwen, inclusief huizen, zijn beschadigd geraakt door de branden.
Satellietbeeld van de enorme natuurbranden in Quebec, Canada op 22 juni 2023. Het gaat hier om een gebied van ongeveer 78 kilometer breed. (Deze afbeelding bevat gewijzigde Copernicus Sentinel-data [2023], verwerkt door Pierre Markuse. Bron: Wikipedia)
Vaak worden natuurbranden, en vooral dergelijke branden op grote schaal, aangewakkerd door intense en aanhoudende brandbevorderende weersomstandigheden. Sinds mei is dat waargenomen in Canada: het was de warmste mei-juni periode sinds 1940, de relatieve luchtvochtigheid was erg laag en er stond aanhoudend een zuidoostelijke wind. Daarnaast is er ongewoon weinig neerslag gevallen.
De gevolgen van de bosbranden in Canada reikten tot ver buiten de verbrande gebieden. Denk bijvoorbeeld aan de luchtvervuiling vanwege de rook van de branden die de gezondheid, mobiliteit en en economische activiteiten van mensen in heel Noord-Amerika bedreigde.
En het is nog niet voorbij! De Northwest Territories staat momenteel in de fik. Ook daar zijn duizenden mensen al geëvacueerd.
Natuurbranden in Yellowknife, Northwest Territories Canada afgelopen maand. (Bron: NASA)
Frankrijk
Na de hitte van juli ging afgelopen week een groot deel van Frankrijk weer gebukt onder de hitte. Het was geen recordhitte, maar op sommige plaatsen werd de 40 graden aangetikt! Dat blijft steeds heet en bloedheet! Daarnaast was de verwachting dat het de zomerdroogte dit jaar erger zou zijn als die van vorig jaar met in april al zeer lage grondwaterstanden.
De droogte en hitte hebben zeker een bijdrage geleverd dat er ook meerdere natuurbranden waren. Op 15 augustus werden tweeduizend mensen geëvacueerd toen een brand 500 hectare land en een camping verwoestte in het zuiden van Frankrijk, dichtbij de grens met Spanje. Deze brand werd aangewakkerd door intense hitte, droogte en een zeer harde wind. Gelukkig was de brand snel onder controle gebracht.
Op 20 augustus was er opnieuw een enorme brand in het zuiden van Frankrijk, deze keer in de regio Hautes-Alpes. Minstens 140 hectare werd in brand gestoken. Het was de grootste brand waarmee de regio de afgelopen 20 jaar mee te maken had.
Griekenland
En dan de dodelijke branden van Griekenland...
Op 22 augustus werden 18 verbrande lichamen gevonden in de buurt van Alexandroupolis. Dat is nadat bosbranden ongecontroleerd door de regio woedden. Meerdere mensen waren geëvacueerd vanwege deze branden, waaronder ook ziekenhuispatiënten.
Dit was natuurlijk niet de eerste branden in Griekenland dit seizoen. In juli waren 20.000 mensen geëvacueerd op het eiland Rhodos toen een inferno vakantieparken in het zuidoosten van het eiland bereikte. Ook op het eiland Corfu dwong een natuurbrand evacuaties rond eind juli.
Bosbranden op Rhodos in 2021 hebben ook enorme verwoesting veroorzaakt. (Foto: Alona de Vries)
Italië
In Rome werd deze zomer een nieuw temperatuurrecord van 41,8 graden gemeld. Ook andere delen van Italië hadden te maken met extreme hitte met in de centrale en zuidelijke regio's 7% meer sterftegevallen vanwege de hoge temperaturen. Dat is maar één van de gevolgen. Een ander gevolg was de brand op 7 augustus op het eiland Sardinië met zo'n 600 geëvacueerde mensen.
Portugal
In het zuiden van Portugal verwoeste een natuurbrand ongeveer 8.400 hectare bos en dwong de evacuatie van ongeveer 1.400 mensen.
Archieffoto van een natuurbrand in Portugal (Foto: Michel van de Vorst)
Spanje
Dit jaar heeft Spanje een langdurige periode van droogte doorstaan, waarbij de eerste vier maanden van 2023 de droogste ooit waren. Dat zorgt natuurlijk dat het risico op natuurbranden toeneemt. Spanje heeft ook wel vaker te maken met (extreme) bosbranden, vooral in de zomerperiode. De twee grootste brandgebeurtenissen van afgelopen seizoen die meteen te binnenschieten, zijn van twee Spaanse eilanden, namelijk La Palma en Tenerife. Midden-juli begon de natuurbrand op La Palma met zo'n 4.000 geëvacueerde mensen tot gevolg en halverwege augustus brak een brand uit in een bergachtig nationaal park op het Canarische eiland Tenerife. Het was de ergste natuurbrand op dit eiland in 40 jaar! Ongeveer 12.800 hectare is in brand gestoken en ook daar waren duizenden mensen geëvacueerd.
Hawaii
En dan de dodelijke, verwoestende branden op het Hawaïaanse eiland Maui... Op 8 augustus ontstonden de branden die minstens 114 mensen het leven kostten, tienduizenden dwongen het eiland te evacueren en de historische plaats Lahaina verwoestte. Het is de dodelijkste Amerikaanse natuurbrand in meer dan een eeuw. Op dit eiland en vooral rond Lahaina was het niet alleen droogte en hoge temperaturen die een rol speelde bij deze dodelijke natuurbrand. Ook de ligging van de plaats en de windrichting droegen hiertoe bij.
Verbrande auto's en huizen in Lahaina, Hawaii (Bron: Wikipedia)
Klimaatverandering
Klimaatverandering vergroot aanzienlijk de ontvlambaarheid van de brandstof die beschikbaar is voor bosbranden. Het warmer-wordend klimaat leidt tot meer hittegolven. Aanhoudende hitte verergert droogte. Daarnaast veranderen de stijgende temperaturen wereldwijd ook de sneeuw- en regenpatronen. Hierdoor kunnen brandstoffen (denk aan grassen, bomen en planten) uitdrogen, waardoor de kans groter wordt dat ze ontbranden en sneller verbranden. De hogere temperaturen zorgen er ook voor dat gebieden die normaal onder sneeuw liggen en dus niet makkelijk kunnen branden, nu zonder sneeuw bedekt zijn en dus ook in brand gaan.
Verder is in het huidige, opwarmende klimaat intens "vuur weer" (dus brandbevorderend weer), zoals waargenomen in Canada in mei, juni en juli dit jaar, een gematigd extreme gebeurtenis die naar verwachting eens in de 20 tot 25 jaar kan voorkomen.
Uit een recente studie van de World Weather Attribution blijkt dat door klimaatverandering de cumulatieve ernst van het brandseizoen in Quebec dit jaar ongeveer 50% intenser was en dat de kans op dergelijke brandseizoenen minstens 7 keer groter is geworden. De weersomstandigheden die leiden tot zo'n brandseizoen zijn minstens 2 keer zo waarschijnlijk en de intensiteit ervan is met ongeveer 20% toegenomen en dit allemaal als gevolg van door de mens veroorzaakte klimaatverandering.
Het voelt bijna of het, hét jaar van brandende eilanden zijn! Misschien komt er de vraag op: worden de branden echt meer of is het een geval dat de branden vaker het nieuws halen, misschien omdat het (vooral dit jaar) in vakantieregio's voorkwamen. Dat heeft waarschijnlijk een kleine bijdrage geleverd, maar in het geheel wordt het warmer en met het gevolg ook droger. En dat zorgt voor een groter risico dat brandbevorderende weersomstandigheden toenemen. Dus kunnen er ook meer natuurbranden dan gaan ontstaan.
