De aarde is in het geheel aan het opwarmen. Daarover zijn al meerdere studies gedaan. Ook zijn de gevolgen nu al te zien in bijvoorbeeld de nieuwe hitterecords en de krachtigere orkanen. Toch wordt niet alles rondom de aarde warmer.
De mesosfeer is een deel van de atmosfeer (dampkring) op ongeveer 50 tot 85 kilometer hoogte. Het ligt tussen de stratosfeer en de thermosfeer. Kenmerkend van de mesosfeer is dat de temperatuur met hoogte afneemt. Op ongeveer 80 kilometer hoogte, ligt de temperatuur rond -100 graden. In de mesosfeer komen de lichtende nachtwolken voor en vindt het grootste deel van de verbranding van meteoren (vallende sterren) plaats.
Uit een recent onderzoek blijkt dat de mesosfeer aan het afkoelen is en vervolgens ook aan het krimpen is. Dat klinkt misschien raar omdat de aarde en de atmosfeer juist aan het opwarmen zijn. Maar het opwarmen vindt vooral in het onderste deel van de atmosfeer, namelijk de troposfeer, plaats. De reden voor de opwarming is de uitstoot van CO2.
De mesosfeer is dunner dan de troposfeer. Daarom heeft de toename in CO2 een andere uitwerking in de mesosfeer dan in de troposfeer. In de troposfeer wordt de warmte, afkomstig van het aardoppervlak, door heel veel CO2-moleculen vastgehouden, bijna zoals een dekbed je lichaamswarmte vasthoudt. Dat komt omdat de luchtdeeltjes in de troposfeer dichtbij elkaar liggen en op die manier makkelijker de warmte vast kunnen houden. Daardoor komt er ook minder warmte van de aardoppervlakte hoger in de atmosfeer, bijvoorbeeld in de mesosfeer terecht.
In de mesosfeer liggen de luchtdeeltjes verder uit elkaar, waardoor er minder warmte wordt vastgehouden. En de warmte die er wel is, ontsnapt snel naar de ruimte, omdat er minder deeltjes aanwezig zijn. Dat is dan ook de reden waarom de mesosfeer kouder is dan de troposfeer. Als de lucht kouder is, komen de verschillende deeltjes dichterbij elkaar. Dus wordt het volume minder en “krimpt” de mesosfeer. Uit de onderzoek blijkt dan ook dat de mesosfeer de afgelopen 30 jaar met de toename in CO2, juist afkoelde en vervolgens kromp.
De gevolgen
Het afkoelen en krimpen van de mesosfeer hebben niet direct een effect op mensen, maar er zijn wel gevolgen. Dat zorgt er onder andere voor dat ruimteafval dichterbij komt. Verder is er een gevolg voor het fenomeen, lichtende nachtwolken (meer over dit fenomeen in de blog van 14 juni 2021). Deze "wolkensoort" is heel erg gevoelig voor een temperatuursverandering en de hoeveelheid vocht in de atmosfeer.
Foto: Jan Simmes, Deventer (22 juni 2021)
De afgelopen jaren zijn de lichtende nachtwolken feller geworden. Ook zijn ze verder van de polen waargenomen. De enige verklaring daarvoor is dat de mesosfeer kouder wordt en de hoeveelheid vocht erin toeneemt. Dat wordt dus gekoppeld aan klimaatverandering, omdat de mesosfeer kouder wordt vanwege meer CO2 uitstoot.
