Na enkele nachten met lichte vorst en afgelopen nacht matige vorst begint bij menigeen de schaatskoorts op te komen. Niet zo gek, nu je de winterlucht letterlijk kunt ruiken, zich hier en daar al wat ijs vormt en de winterzon volop schijnt. Maar kan er überhaupt al geschaatst worden?
Sneeuw op meetstation en vliegveld Eelde (foto: 16-02-2025, Wiendeld Visser)
Winterweer
De afgelopen week werd het een stuk kouder en begon het een beetje op winterweer te lijken. In een deel van het land werd het echt winterweer. Het noorden werd halverwege de week getrakteerd op sneeuw en werd gehuld in het wit. Het is daar overigens op veel plaatsen nog steeds wit. De rest van het land moest het, wat winterweer betreft, voornamelijk doen met wat vrieskou in de nachten. Met de komst van brede opklaringen op zondag volgde vervolgens een nacht met serieuze vorst.
Minimumtemperatuur van afgelopen nacht/ochtend, met op meerdere plekken in het land matige vorst.
Matige vorst
Onder een heldere hemel, bij weinig wind kon het afgelopen nacht flink afkoelen. Op meerdere plaatsen in het land kwam het tot matige vorst (kouder dan -5 graden). Op verschillende plekken daalde het kwik zelfs naar waarden rond -7 graden. De laagste waarde op 1,5 meter hoogte werd gemeten op het meetstation Eelde. Niet zo gek overigens, aangezien er op de meetlocatie op het vliegveld nog steeds een laag sneeuw ligt. Het sneeuwdekje zorgt ervoor dat de bodemwarmte niet uitgestraald kan worden aan de lucht erboven. In de nachten kan het daardoor maximaal afkoelen.
De eerste slagen voor deze beginnende schaatser in Warmond (foto: Ton Wesselius)
Er kon worden geschaatst!
Met de komst van de vrieskou begon bij menig winterliefhebber de schaatskoorts al op te spelen. Niet zo gek dat bij dit kleine beetje vorst de schaatskoorts al opspeelt, want bij de alsmaar zachter wordende winters moeten we het immers hiervan hebben. Verschillende ijsbanen in het land werden in staat van paraatheid gebracht en de afgelopen nachten werd er met man en macht gewerkt aan het gereed maken van de (ondergespoten) ijsbanen. Vanochtend werd er dan ook op meerdere plekken in het land in de openlucht geschaatst!
Ook in Doorn kon worden geschaatst! (foto: Arco Visser)
Februari-zon
Het gaat hier dan ook veelal om de ondergespoten ijsbanen, met een betonnen ondergrond. Door de korte vorstperiodes van de winters van tegenwoordig zijn we aangewezen op het principe van de opgespoten ijsvloer. Deze kunstmatig aangelegde ijsvloer is dan ook niet heel dik maar wel zo veilig. Er zijn maar een paar nachten, of soms zelfs maar een nacht voor nodig om op de schaats te kunnen. Keerzijde van de medaille is wel dat de het met de schaatspret overdag ook weer snel gedaan kan zijn. De februari-zon staat al weer wat hoger, waardoor het overdag een paar graden boven nul wordt. Daarnaast verwarmt de zon met gemak de betonnen ondervloer, waardoor het ijs weer snel smelt. Maar goed, er volgen nog een paar nachten met vorst, dus de pret is nog niet voorbij. En hoe zit het met het ijs op de plassen, meren en sloten? Daar is op veel plaatsen überhaupt nog geen sprake van ijsvorming en als dat wel zo is gaat het om een flinterdun laagje. Niet begaanbaar, onbetrouwbaar en zeer onveilig dus!
Schaatsen aan de rand, op de Ryptsjerksterpolder... Pas alstublieft op en neem geen onnodige risico's - het ijs op sloten, meren en andere waterpartijen is nog veel te dun en onbetrouwbaar! (foto: Marcel Renou)
IJspluim
Om een idee te krijgen van de ontwikkeling van de dikte van het natuurijs, heeft het KNMI de ijspluim ontwikkeld. Aan de hand van recente weersverwachtingen wordt de ijsdikte voor de komende dagen berekend voor een fictief slootje van 2 meter diep, met stilstaand water. Net als in de pluimverwachting voor de temperatuur worden in de ijspluim 52 weerscenario's doorgerekend. Het model gaat er vanuit dat op het stilstaande water van 2 meter diep 1 cm cm ijsgroei plaatsvindt bij 5 graden vorst.
De ijspluim voor zowel midden- als noord-Nederland. In het midden van het land wordt nauwelijks ijs berekend voor een sloot van 2 meter diep met stilstaand water. Voor het noorden van het land kan het echter bij matige voorst nog enkele cm's dik worden. Ga er echter maar vanuit dat het ijs op de meeste plekken niet dik genoeg wordt en vooral onveilig is en blijft. Later deze week is het met de komst van zeer zachte lucht gedaan met de winterpret.
IJsdikte en betrouwbaarheid. Een ijsdikte van 4-5 cm gaan we op veel plaatsen lang niet halen.
Een klein beetje ijs, maar vooral veel water bij de Glimmerpolder... (foto: Monique Kok)
De komende nacht ziet er gunstig uit voor de ijsgroei...
...de vooruitzichten echter niet. In de ijspluim was al te zien dat de ijsgroei tot en met woensdag aanhoudt. In de loop van woensdag stroomt geleidelijk al wat zachtere lucht het land in. Dit gaat gepaard met de toename van bewolking. De nacht naar donderdag verloopt daarom ook bewolkt en beduidend minder koud. De serieuze vorst is daarmee uit de lucht, evenals de ijsaangroei. Donderdag, later op de dag neemt de kans op regen toe en loopt het kwik op in de dubbele cijfers boven nul. De ijsafbraak is dan ook een feit.
Vooruitzichten niet gunstig
De vooruitzichten zijn voor winter- en schaatsliefhebbers verre van gunstig. Later deze week draait de wind naar het zuiden en stroomt zeer zachte lucht het land in. In een week tijd gaan we van winter- naar lenteweer.
Het is de komende dagen dus nog even genieten belazen op de ijsbaan. Op de ijsbanen van de ijsclubs wordt goed gecontroleerd of het ijs begaanbaar en veilig is. De ijsmeesters checken regelmatig of het ijs dik genoeg is en er wordt goed in de gaten gehouden of er niet teveel mensen het ijs opgaan. Check bij de ijsvereniging bij jou in de buurt of de ijsbaan open is of kijk op de website van de KNSB. En wat natuurijs betreft op sloten, kanalen en meren: ga 't ijs niet op, doe het niet; neem geen onnodig risico!
