Wereldwijd is er momenteel sprake van extreemweer: van overstromingen en supercells met tornado's en enorme hagelstenen tot droogte, watertekorten en natuurlijk hittegolven. Vooral laatstgenoemde is vrij extreem en er sneuvelen meerdere warmterecords. Kan dit extreemweer wereldwijd worden gekoppeld aan klimaatverandering of speelt ook nog wat anders een rol?
De zomer op het noordelijk halfrond ziet er bijna uit als een apocalyptische film: een verhaal van hitte, droogte, natuurbranden en overstromingen.
Natuurbranden
Canada heeft tot nu deze zomer het ergste natuurbrandseizoen ooit. Meer dan 10 miljoen hectare is al verwoest dit jaar in Canada. Volgens het Canadian Interagency Forest Fire Centre woeden er al bijna 900 branden, waarvan 590 uit de hand lopen. Ook zijn er al de afgelopen week 3 brandweerlieden overleden. Vanwege de Canadese bosbranden heeft de luchtkwaliteit in delen van Noord-Amerika een historisch dieptepunt bereikt. De rookpluim is zelfs ook boven Nederland en andere delen van de wereld terechtgekomen!
Rookpluim van de Canadese bosbranden enkele weken geleden in de lucht boven Spanje te zien. Foto: Angelieke Janssen (El Portil, Zuid-Spanje)
Een week geleden woedde er een natuurbrand op de Canarische Eilanden. De dag daarna (zaterdag 16 juli), waren er duizenden geëvacueerd op La Palma, ook vanwege een bosbrand. In Zwitserland woedde er van de week nog een brand, waarvoor mensen uit twee dorpen zijn geëvacueerd. Ook in Griekenland stonden er meerdere gebieden in de fik, waarvan één ten noordwesten van de hoofdstad Athene. De meeste branden zijn geblust. Alleen op het eiland Rhodos woedt er nog een brand. Maar de hitte van Zuid-Europa is onderweg naar Griekenland en dat kan zorgen dat er weer bosbranden ontstaan.
Noodweer
In veel landen gaat de zomer gepaard met onweersbuien. Als het heter is, worden ook de buien heftiger. Dat komt doordat de lucht met hogere temperaturen instabieler wordt, waardoor de buien verder kunnen uitgroeien. Deze buien gaan dan vaak gepaard met (grotere) hagelstenen, meer blikseminslagen en zelfs tornado's.
In North-Carolina heeft gisteren een tornado veel verwoesting gebracht. Op de Balkan zijn er gisteren 3 mensen overleden door zwaar onweer. En in Italië zijn er 110 gewonden nadat een hagelbui met hagelstenen zo groot als tennisballen (en zelfs groter!) over het gebied ten noorden van Venetië trok.
Beelden via Twitter
Ook vandaag zijn er opnieuw supercells actief in Noord-Italië.
Ook in Zuid-Korea, India, het noordwesten van China en het noordoosten van de VS waren er overstromingen vanwege stortregens met overledenen tot gevolg. Daarnaast trok tyfoon Talim enkele dagen geleden over het zuiden van China met uiteraard zware regenval en veel wind.
Hittegolven
Op vier verschillende continenten heersen er momenteel hittegolven of waren er hittegolven al in juli geweest, namelijk Europa, Azië, Noord-Amerika en Noord-Afrika. Voor Europa begon de extreme hitte in het zuidwesten, waarna het werd verplaatst naar het zuiden van Europa en nu ook het zuidoosten van Europa. Daar zijn inmiddels al meerdere records gesneuveld met bijvoorbeeld afgelopen dinsdag 45,4 graden in Figueres, Catalonië, 41,8 graden in Rome en de hoogste temperatuur ooit in Europa: 46,3 graden op het Italiaanse eiland Sicilië.
Foto: Thomas Visser (Malta)
Afgelopen zondag werd het hitterecord der alle tijden in China gebroken met 52,2 graden in Sanbao. En het is niet alleen de hoogste temperatuur ooit in China, ook is het de hoogste temperatuur ooit boven de 40 graden noorderbreedte. In de hoofdstad Peking is het recordaantal dagen met een temperatuur boven de 35 graden gebroken, toen dag nummer 27 met meer dan 35 graden afgelopen dinsdag aanbrak. Ook Yokohama in Japan registreerde op dinsdag een nieuw hitterecord met 37,3 graden op de thermometer.
In het zuidwesten van de VS heeft de stad Phoenix het record gebroken voor het aantal opeenvolgende dagen boven de 45 graden. Het is daar nu al 20 dagen lang zo heet. Daarmee wordt het één van de eerste steden ter wereld die door extreme hitte het risico loopt onbewoonbaar te worden zonder airco. Ook in Death Valley is het van de week 56 graden geworden.
Juni 2023 is inmiddels al de warmste junimaand ooit geweest. De eerste 15 dagen van juli waren de warmste 15 dagen ooit gemeten. Daarmee wordt juli dit jaar waarschijnlijk de warmste maand ooit in de afgelopen 100.000 jaar! Deze maand is ook nu een week over de helft en inmiddels zijn er tot nu toe in juli 2023 al een hele reeks extreemweerrecords gebroken. En met al deze hitterecords en hoge temperaturen, sturen we vast af op een recordzomer op het noordelijk halfrond of zelfs wereldwijd.
Oceaanhittegolven
Hittegolven komen niet alleen in de lucht voor, maar ook in de oceanen. Zo is het zeewater in de Middellandse Zee een stuk warmer dan afgelopen jaren. Ook de oceanen worden warmer met soms perioden van relatief hogere temperaturen, dus oceaanhittegolven. (Meer hierover in onze blog van gisteren.)
Het warme zeewater van de Middellandse Zee. Foto: Guus van de Wetering (Cambrils, Spanje)
De oorzaak
De aanhoudende hitte en dus de hittegolven komen met name door hogedrukgebieden die lang op dezelfde plek blijven liggen. Daardoor wordt er een hittekoepel gevormd, waaronder de warmte niet van kan ontsnappen (meer hierover via deze link). Dat de hogedrukgebieden hardnekkiger boven een bepaald gebied blijven liggen, is een gevolg van klimaatverandering. Ook verhoogt klimaatverandering het risico op het hete, droge weer dat bosbranden kan aanwakkeren.
Buien worden heftiger met meer stortregens en vervolgens overstromingen tot gevolg, ook vanwege een warmer klimaat. Dit soort buien heeft niet altijd de gewenste uitkomst voor gebieden geteisterd door droogte, omdat het water te snel wegspoelt.
Een ander fenomeen dat dit jaar afspeelt is El Niño. Dat is een verschijnsel dat zich voordoet in de Stille Oceaan en heeft gevolgen voor het weer wereldwijd: op sommige plaatsen is de zomer of winter droger dan gemiddeld, andere delen zien weer extreme regenval. Dat houdt weer gevolgen in voor onder meer landbouw. Uit onderzoek blijkt dat El Niño vaker kan voorkomen met een warmer klimaat. Ook kan de El Niño extremer wordt en komt er minder vaak een La Niña voor. La Niña is de tegenhanger van El Niño en zorgt dus weer voor natter seizoenen in bepaalde gebieden.
De El Niño van dit jaar lijkt ook heftiger uit te pakken dan in het verleden. Tot nu toe lijkt het een beetje vergelijkbaar te worden met de El Niño van 2016 toen de aarde de hoogste temperatuur in de meetreeks behaalde.
Wordt dit de nieuwe norm?!
Dit verhaal van extreemweer is volgens sommige wetenschappers een voorproefje van de onvoorspelbare chaos die kan komen als we de aarde verder laten opwarmen en niet alles uit de kast halen om klimaatverandering tegen te gaan. Het is al lang bekend dat klimaatverandering en dan met name door de opwarming van de aarde, extreemweer vaker gaat voorkomen en/of extremer kan worden. En we zien nu al het bewijs ervan om ons heen.
