De komende dagen wordt het weer erg warm in Nederland. Bij heet weer lijkt er in de verte op het asfalt een plasje water te liggen, maar als je dichterbij komt is het er toch niet! Het was een fata morgana. Bij het woord fata morgana denken de meeste mensen aan een oase in de woestijn of een attractie in de Efteling. De fata morgana van een oase in de woestijn zie je alleen in (teken)films. Maar de illusie komt wel ergens vandaan. Een fata morgana is namelijk een luchtspiegeling.
Geschiedenis
Er doen meerdere verhalen de ronde over waar de term fata morgana vandaan komt. De bekendste dateert uit de middeleeuwen. Koning Arthur had een boosaardige zus genaamd Morgana, zij was een heks. Zij zou de luchtspiegelingen veroorzaken en daar mensen mee misleiden.
Hoe ontstaat een fata morgana
Op hete dagen zoals morgen en overmorgen verwarmt de zon het aardoppervlak behoorlijk snel op. Donkere bestrating en asfalt worden bloedheet. De temperatuur kan oplopen naar een graad of 60. Het asfalt verwarmt op zijn beurt weer de luchtlaag erboven. Lucht is een slechte geleider, zoals dat in de natuurkunde heet. Dat betekent dat de warmte niet goed doorgegeven wordt. Dus hoe verder je van het aardoppervlak af bent, des te koeler de lucht wordt.
We blijven even in de natuurkundige termen, want de onderste en dus hete luchtlagen hebben een lagere dichtheid dan de koelere lagen erboven. Dat is wat je nodig hebt om een fata morgana of luchtspiegeling te zien. Dat laagje lucht wordt warmer dan de lucht erboven. Licht schijnt door de verschillende laagjes lucht. En als licht door laagjes lucht met verschillende temperaturen (en dus een verschillende dichtheid) gaat, gebeurt er iets geks. Het licht buigt af. Wanneer dit gereflecteerde licht onze ogen bereikt, volgen onze ogen het als een rechte lijn naar achteren. Daardoor zie je, terwijl je naar de grond kijkt, eigenlijk een stukje lucht. Dat stukje lucht lijkt net op een plas water. En dat is de fata morgana! Dat verklaart waarom mensen water in de woestijn denken te zien. Objecten worden dus omgekeerd.
Boven zee
Op zee gebeurt het omgekeerde omdat het zeewater koeler is dan de lucht. Zo’n koude fata morgana kan alleen ontstaan als er weinig wind is en de zee dus spiegelglad is. Als de lucht boven zee dan opwarmt kun je een schip op de kop in de lucht zien zweven. Omdat het water van de Noordzee meestal warmer is dan de lucht erboven, zie je het daar niet zo gauw gebeuren, maar de Waddenzee is ondieper en niet onder invloed van de golfstroom en kan dus wel flink afkoelen.
Ondergaande zon
Een ander soort fata morgana zien we op heldere dagen als de zon ondergaat. De stralen van de zon worden door eigenschappen van de dampkring afgebogen. Daardoor lijkt het alsof de zon nog boven de horizon hangt terwijl hij eigenlijk al (deels) verdwenen is!
Bron: HowStuffWorks Bron: Wikipedia.
De komende dagen is het nog heet en staat er niet al te veel wind, de kans om een fata morgana te zien is dus groot.
