Welk land van Europa heeft de meeste klimaten? Het is niet een langgerekt land als Noorwegen of een groot land zoals Frankrijk of Oekraïne. In plaats daarvan is het Spanje, een land dat verschillende klimaten heeft door de gebergtes, en doordat het op de grens van gematigd West-Europa en de hete Sahara ligt. Spanje telt maar liefst 17 verschillende klimaatzones, in deze blog kijken we naar de verrassende verschillen.
Klimaatzones
De meest gebruikte manier om klimaten te rangschikken is met de Köppen-Geiger klimaat classificatie. Hierbij worden de klimaten opgedeeld in 5 groepen:
A (tropisch)
B (droog)
C (gematigd)
D (continentaal)
E (polair)
Binnen iedere hoofdgroep zijn er subgroepen, de eerste subverdeling gaat over de neerslagpatronen. Voor klimaten in onze omgeving zijn deze subgroepen w, s, f. De letter w (winter) staat voor een klimaat met een droge winter, s (sommer) staat voor een droge zomer. De letter f (feucht) staat voor een klimaat zonder droog seizoen.
De tweede subverdeling gaat over de temperatuur, hierbij introduceren we de letters a, b, c. Een klimaat met een hete zomer krijgt de letter a, een klimaat met een warme zomer krijgt b, een klimaat met een koude zomer krijgt c.
Voor tropische klimaten, woestijnklimaten, continentale klimaten en polaire klimaten zijn er kleine verschillen in de subverdelingen, maar overal ter wereld staat de eerste letter voor de hoofdverdeling, de tweede voor de subverdeling aan de hand van neerslag, de derde letter staat voor de temperatuurverschillen tussen de seizoenen.
Met deze klimaatverdeling krijgt Frankrijk bijvoorbeeld 12 verschillende klimaatzones en Duitsland 4. Nederland valt in klimaatklasse Cfb. Dat wil zeggen dat wij een gematigd klimaat hebben (C), met neerslag verdeeld over het hele jaar (f) en een warme zomer (b). Spanje heeft 17 verschillende klimaatzones. Spanje heeft zoveel verschillende klimaten doordat het zo’n bergachtig land is. Verder heeft het een warme zee (de Middellandse Zee) aan de ene kant, en een relatief koelere oceaan aan de andere kant (Atlantische Oceaan). Ook is de nabijheid van de Afrikaanse Saharawoestijn een reden waardoor het zuiden van Spanje extra droog is. In Noord-Spanje hebben ze dezelfde klimaatzone als wij in Nederland. Daarover meer in de volgende alinea.
De huidige klimaten van Spanje. Bron: Beck et al (2018). Creative Commons CC BY 4.0
Het vaak bewolkte en natte noorden
Op de satellietbeelden zie je heel vaak dat de Spaanse noordkust bewolkt is, terwijl de rest van het land erg zonnig is. Dit komt ten eerste doordat de lucht hier moet stijgen tegen de berghellingen, dit zou je kunnen vergelijken met “nordstau” in de Alpen, dan blijft de neerslag ook lang tegen de noordzijde van de Alpen hangen. Ten tweede ligt hier de Atlantische Oceaan vlakbij, waardoor de lucht er altijd wat vochtig is, en er ook een pak laaghangende bewolking vanaf de kust binnen kan drijven. Hierdoor heet deze regio ook wel “groen Spanje”.
Deze regio heeft dus ook vrijwel evenveel dagen met neerslag als wij in Nederland. Ze hebben 128 tot 133 dagen met neerslag in Noord-Spanje, ter vergelijking, Amsterdam heeft 132 dagen met neerslag. Als we kijken naar de hoeveelheid neerslag valt er zelfs veel meer neerslag dan Nederland, hier valt jaarlijks 800 tot 850 mm, in Noord-Spanje valt ruim 1000 mm, in het noordwesten zelfs 1500 mm. Plaatselijk kan er daar zelfs bijna 1800 mm vallen, maar daarmee is het nog lang niet één van de natste plekken van Europa. In de hogere delen van Noord-Spanje valt er ’s winters regelmatig sneeuw. Er schijnt in Noord-Spanje iets meer zon dan in Nederland.
In het noorden van Spanje hangt heel vaak bewolking tegen de berghelling aan doordat lucht er moet stijgen of omdat lage bewolking vanaf de oceaan binnenkomt. Bron: NASA Worldview Earthdata.
Een front met neerslag komt vanuit de oceaan La Coruña (Noordwest-Spanje) binnen.
Mensen die in die regio geweest zijn, vertellen achteraf vaak dat het weer enorm verandert wanneer je over de berghelling Midden-Spanje binnenkomt. Hieronder lees je meer over de bergklimaten en het klimaat van Midden-Spanje.
Het bergachtige land Spanje
Spanje is na Zwitserland het meest bergachtige land van Europa. De Pyreneeën zijn vrij bekend, maar de hoogste berg van het Spaanse vasteland ligt niet in de Pyreneeën, maar in de Sierra Nevada. De Sierra Nevada is een gebergte in het zuiden van Spanje, daar gaat de hoogste berg tot bijna 3500 meter. Op de hoogste toppen heerst het ET (polair toendra) klimaat (net zoals de Alpen). Je kan hier dan ook skiën, in de winter ligt er sneeuw (mits er voldoende neerslag valt), terwijl je 35 kilometer verderop aan een mediterraan strand kan liggen. De laatste sneeuwresten smelten hier soms pas in juni. Naast deze bergen is Spanje ook rijk aan meerdere onbekendere gebergtes. Soms komen er beelden van zware sneeuwval uit Spanje, maar dat is tot op enige hoogte vrij gebruikelijk vanwege de talloze gebergtes.
Een groot deel van Spanje ligt boven de 1000 meter. Bron: Commonswiki Creative Commons CC BY-SA 3.0
Midden-Spanje
Midden-Spanje ligt op gemiddeld zo’n 1000 meter en heeft daardoor weinig invloed van de zeeën rond Spanje. Hier valt met 300 tot 600 mm vrij weinig regen. De winters zijn hier relatief nat, er komt wel eens nachtvorst voor. De zomers zijn hier droog en vrij warm. Aan de ene kant is het hier ’s zomers heter omdat het binnenland verder van het minder warme zeewater ligt, aan de andere kant is het op hoger gelegen delen weer minder heet. Er zijn maar een paar laaggelegen steden die niet direct aan de kust liggen. Sevilla is wel zo’n stad waar het ’s zomers erg heet wordt.
Woestijnklimaat in het zuiden
In de regio Murcia in het zuidoosten zien we een woestijnklimaat. Dit komt vooral doordat het vlakbij de Sahara ligt, met een zuidenwind komt er vaak warme tot hete lucht naar deze regio. Bovendien ligt dit deel van Spanje wat lager, waardoor de gemiddelde temperatuur er iets hoger is. Met slechts 26 dagen met neerslag is het er vaak droog. Ook de droogste plek van Europa ligt in Spanje, namelijk het Cabo de Gata-Níjar nationaal park, met 156 mm neerslag jaarlijks. Ook is de regio Murcia één van de zonnigste regio’s van Europa.
Met een zuidenwind kan er warme lucht uit de Sahara naar het zuiden van Spanje komen, als het harder waait kan er zelfs Saharazand meekomen. Bron: NASA Worldview Earthdata.
De droogste en zonnigste regio van Europa, dit is het beeld dat de meeste Nederlandse toeristen van Spanje hebben. Hopelijk heb je in deze blog ook de andere gezichten van Spanje leren kennen.
Klimaatverandering
Door klimaatverandering zouden er mogelijk verschillende koude klimaten kunnen verdwijnen uit Spanje. Spanje zou dan 11 klimaatzones overhouden. Daarnaast zou het woestijnklimaat zich flink uitbreiden, want in Spanje wordt het aanzienlijk droger door klimaatverandering.
Water wordt in Spanje dus steeds schaarser, en dat heeft nu al invloed op de landbouw. Boeren moeten stoppen omdat er te weinig voedsel is voor hun vee. Ook de voedselteelt van groentes loopt gevaar, want deze zijn ook volledig afhankelijk van de regen. Een deel van de Nederlandse groentes komt uit Spanje, mislukt de oogst in Spanje, dan gaan de prijzen in Nederland ook omhoog.
Het huidige klimaat, en de toekomstige klimaten in het RCP8.5 scenario (het meest warme klimaatscenario van het IPCC). Bron: Beck et al (2018). Creative Commons CC BY 4.0
