Overal op de wereld zijn er op de stranden iedere dag weer golven. We zien het als normaal, maar waar komen al die golven eigenlijk vandaan? Hoe kunnen er op een windstille dag nog steeds golven zijn? Waar vinden we de hoogste golven? Dat lees je in deze blog.
Wat is een golf?
In tegenstelling tot wat misschien lijkt, verplaatsen golven vrijwel geen water, maar alleen energie. Het water gaat vooral omhoog en omlaag. Bij een golf gaat het water wel een klein beetje vooruit, maar achter de golf gaat het water weer precies evenveel achteruit, het water maakt een klein cirkeltje. Onder de streep verplaatst een golf dus geen water.
Wind en de golven
Zoals je misschien wel wist ontstaan golven door de wind. Door de wind ontstaan er kleine rimpeltjes op het water, die rimpeling verspreidt zich in alle richtingen, net als de rimpelingen nadat je iets in het water gooit. Als de wind dan maar lang genoeg tegen diezelfde rimpeling aan blijft waaien, groeit deze uit tot een golf. De golf blijft altijd maar rechtdoor gaan, totdat het een obstakel tegenkomt. Een golf die door de wind aan het groeien is, noemen we “zeegang”. Zodra de wind wegvalt of draait en de golf blijft voortbewegen, noemen we het “deining”. Golven zijn eigenlijk een optelsom van deining en zeegang. Zeegang bestaat uit onregelmatige kleine golfjes. Deining glad met regelmatige flauwe golven en beweegt sneller vooruit. De deining en de zeegang komen niet altijd uit dezelfde richting. Soms heb je deining uit de ene richting en zeegang uit de andere richting. Daardoor zijn de golven soms meer of minder chaotisch. De afstand waarop de wind een golf kan laten groeien noemen we de windbaan (in het Engels “fetch”). De regel is dus: des te langer en harder de wind tegen een golf waait, des te hoger de golf wordt.
Fotograaf: Diederick Van Nieuwburg - Kortenhoef. Een mooi voorbeeld van korte onregelmatige windgolven.
Fotograaf: Phillip Capper (Creative Commons CCBY2.0). Hier zien we zeer regelmatige zeedeining, de kleine golfjes op de zeedeining zijn waarschijnlijk windgolven.
Fotograaf: Arnout Bolt- Moddergat. Hier zie je het effect van de windbaan (fetch). Rechts konden de golven steeds verder groeien door een lange windbaan, links moeten ze opnieuw klein beginnen omdat er een obstakel in de weg lag.
De hoogste golven op aarde
De hoogste golven op aarde zijn ongeveer 15 tot 30 meter hoog. Golven die zo hoog zijn zien we vooral aan de Portugese, Ierse, Californische en Australische kust, en rond Hawaï. Deze golven kunnen daar zo groot worden omdat de wind er in een groot gebied langere tijd heel hard in dezelfde richting blaast. Ook de vorm van de zeebodem werkt mee om de golven op sommige plaatsen nog net iets hoger te maken. Alle plaatsen die hierboven genoemd zijn, hebben een wind die vaak uit dezelfde hoek waait, waarbij de golven de gehele oceaan oversteken en onderweg alsmaar groter worden. De plaatsen met de hoogste golven liggen daarom telkens aan de westzijde van het continent.
Op de Noordzee zijn er meestal veel kleinere golven, maar een harde wind kan op open zee toch al snel zorgen voor golven tot 4 meter hoog. Bij windkracht 10 (zware storm) zijn zelfs golven mogelijk die bij ideale omstandigheden tot 20 meter zouden kunnen groeien.
Waarom breken de golven altijd aan het strand?
Als eerste kijken we naar het verschil tussen een golf op de oceaan en een golf bij de kust. Op de oceaan is de zee zo diep dat de golf ongestoord enorme afstanden af kan leggen. Als een golf in de buurt van de kust komt “voelt” de golf op een gegeven moment de zeebodem (die steeds ondieper wordt). De zeebodem remt de golf af, hierdoor wordt de golf steeds hoger, maar ook steeds minder lang. Uiteindelijk remt de zeebodem de golf zoveel af dat de golf uiteindelijk omslaat en breekt. Soms gebeurt dit op het strand, soms al iets eerder op zee.
Zelfs golven als het windstil is!
Op een windstille dag is de zee vaak vrij glad. Maar, soms zijn er tijdens een windstille dag toch golven, hoe kan dat? Golven ontstaan op een plek met wind en bewegen vanaf daar in alle richtingen. Als het dus windstil is, maar er toch golven zijn, dan hebben we dus deining afkomstig van een verre storm. Zo zou je in deining kunnen zwemmen die misschien wel de hele Atlantische Oceaan heeft overgestoken.
Fotograaf: Jeroen Böck - Miami. Te zien aan de zee is er amper wind, maar toch zijn er golfjes. Die golven zijn afkomstig van stormen ver op zee.
Waarom komen de golven altijd naar de kust toe?
Let de volgende keer eens op de richting van de golven. Valt het je op dat de golven altijd schuin of recht op het strand afkomen, en nooit haaks? Dat komt doordat een haakse golf altijd aan één kant meer afgeremd wordt door de zeebodem, en daardoor richting de kust draait. Zo komen golven dus altijd naar het strand toe, nooit zal een golf direct van het strand naar zee bewegen.
