Het is in grote delen van Nederland al enkele dagen grijs en mistig, en dan zou je niet zeggen dat iets over de grens in België en Duitsland de zon al dagenlang schijnt. Die grote lokale verschillen tussen laaggelegen gebieden en heuvels of bergen, spelen niet alleen in onze regio een rol. Een ander goed voorbeeld vinden we in de Alpen. Het zorgt ook voor opmerkelijke tegenstellingen in temperatuur, en het levert mooie beelden vanuit de ruimte op!

'Hochnebel' - Ook bij ons

De afgelopen dagen was in de Alpen sprake van prachtig Kaiserwetter: een wit landschap met strakblauwe luchten. Op de meeste plekken dan, want in de dalen was het soms - net als bij ons - de hele dag grijs als gevolg van zogenaamde 'Hochnebel'. Een groot hogedrukgebied werkte namelijk als een soort 'deksel' op de atmosfeer, waardoor lucht in de onderste laag van de atmosfeer gevangen bleef. Als de lucht vochtig genoeg is, ontstaat er in zo'n dunne luchtlaag bewolking, ook wel Hochnebel. In de wintermaanden kan zulke bewolking dagenlang blijven hangen. 

De bekende 'Hochnebel' in de Alpen, hier afgelopen donderdag in de buurt van Saalbach (foto: Matthias Barbier).

Eigenlijk hebben we in onze omgeving ook al dagenlang te maken met Hochnebel. Echter, waar je in de Alpen nog vrij gemakkelijk de 'twee kanten' kan zien, is dat in ons laaggelegen land een heel stuk moeilijker. Neem je in Oostenrijk een kabelbaan die je van het dal naar de bergtop brengt? Dan passeer je binnen de kortste keren de dunne laag met bewolking, en kom je uiteindelijk boven het 'deken van mist' uit met niks dan stralende zonneschijn. In ons land is dat echter vrijwel onmogelijk, behalve als je in het vliegtuig stapt, de lucht in gaat met een luchtballon of een camera aan je drone hangt. De vochtige laag met mist en bewolking is weliswaar maximaal enkele honderden meters dik, door het gebrek aan bergen in ons land zitten we er overal ónder, in plaats van boven.

IJsdag in Nederland, dooi in de Ardennen

Het verschil tussen het laagland en de heuvels is niet alleen te merken aan de hoeveelheid zonneschijn, maar ook aan de temperatuur. Die is namelijk precies tegenovergesteld aan de normale verdeling. Want waar de temperatuur in principe daalt naarmate je omhoog gaat, is het in Nederland nu een stuk kouder dan op de toppen van de Hoge Venen of het Sauerland. Een deel van Nederland krijgt vandaag te maken met een ijsdag - waarbij de temperatuur de hele dag onder het vriespunt blijft - terwijl in de Hoge Venen temperaturen van ruim 5 graden boven nul worden gemeten.

Temperatuurkaart van zaterdagochtend 11:10 uur, met op de meeste plekken -1 tot -3 graden. Echter, op enkele toppen van de Hoge Venen positieve temperaturen van bijna +5 graden (bron: BMCB).

In de Alpen zijn de temperatuurverschillen ook niet mis: op de bijna 3000-meter hoge Zugspitze in het zuiden van Duitsland lag de temperatuur vanochtend om 07:00 uur slechts twee graden onder het vriespunt. Ter vergelijking, in het nabijgelegen dal dat van Garmisch-Partenkirchen naar Lermoos loopt, was op datzelfde moment sprake van strenge vorst met een temperatuur van ongeveer -10 graden.

Prachtige satellietbeelden

Het rustige weer met mist en lage bewolking in de lager gelegen delen van Centraal-Europa, en zonneschijn in de bergen, leverde de afgelopen dagen ook prachtige satellietbeelden op. Zie hieronder bijvoorbeeld een satellietbeeld van vrijdagmiddag aan de noordzijde van de Alpen rond Innsbruck. De besneeuwde bergtoppen zijn goed zichtbaar, net als de - deels sneeuwvrije - dalen. Echter, ten noorden van de bergen in Zuid-Duitsland is een grote 'zee' van mist en laaghangende bewolking te zien.

Het satellietbeeld van vrijdagmiddag boven de Alpen van Tirol, Oostenrijk (bron: Sentinel-2).

Ook dichter bij huis waren er mooie satellietbeelden te vinden, bijvoorbeeld van afgelopen donderdag. Hoewel het in ons land bijna overal bewolkt bleef, kreeg de omgeving van Heerlen en Landgraaf tijdelijk te maken met een paar opklaringen. Urenlang zonnig was het ten zuiden en zuidwesten van Aken. In de Hoge Venen - met toppen van ruim 600 meter hoogte - klaarde het breed op. Voor mensen met oog voor detail: in het gebied met opklaringen zijn de bossen (donkergroen) en open vlaktes bedekt met sneeuw (fel wit) te herkennen. 

Het satellietbeeld van donderdagmiddag voor Zuid-Limburg, het oosten van België en westen van Duitsland (bron: Sentinel-2).

Ook de komende dagen nog mistkansen

Ook de komende dagen blijft het beeld met nevel, mist en laaghangende bewolking in grote delen van Centraal-Europa in stand. Verantwoordelijk is een groot hogedrukgebied wat nog enkele dagen goed stand weet te houden tegen depressiegeweld vanaf de Atlantische Oceaan. Pas op donderdag zullen lagedrukgebieden vanuit het westen meer invloed krijgen op het weerbeeld. Tot die tijd blijft het bij ons dus vaak grijs met mist, maar is het in de Alpen - zeker op enige hoogte - regelmatig Kaiserwetter.

De weerkaart voor dit weekend, met een groot hogedrukgebied boven Centraal-Europa. Storingen met wind en regen blijven vooralsnog boven de Atlantische Oceaan, in het noorden van Scandinavië of het Middellandse Zeegebied.