Op een dag wat de zon wél te zien is, maar er zijn toch wat wolken aanwezig, zijn de wolken vaak wit van kleur. Maar op dagen als gisteren of vandaag, waar de zon nauwelijks doorbreekt, heeft het wolkendek een grijsachtige kleur. Hoe komt dat?!
56 uur - dat is ongeveer hoe lang de zon al te zien was in mei. Gemiddeld zijn er in de eerste negen dagen van mei zo'n 62 uren zonneschijn. En met dagen als gisteren en vandaag is het geen wonder dat de zon voor de eerste decaden van deze maand minder dan gemiddeld te zien was. Dat betekent uiteraard dat er vaak bewolking aanwezig was. En dus soms ook grijze dagen...
Wolken kunnen verschillende kleuren zijn. Soms zijn ze wit, andere keren zijn er wat grijze delen tussendoor te zien. Tijdens zonsopkomst of zonsondergang wordt het weer een kleurrijk schouwspel van geel, oranje, roos en rood. En heel af en toe kleuren wolken zo donker dat ze er bijna zwart uitzien!
Om uit te leggen waar al deze kleuren vandaag komen, moeten we terug naar de basis. Wit licht bestaat uit alle kleuren. Hoewel de zon geel lijkt, is de kleur van het zonlicht ook wit. Met een regenboog zijn de kleuren waaruit wit licht bestaat, heel duidelijk te zien. Hier gaat het om de breking (refractie) en weerkaatsing (reflectie) van witlicht in regendruppels. (Meer hierover in de blog Regenbogen in overvloed.)
Foto: Kees Jak, Westzaan (9 mei 2023)
Welke kleur een wolk heeft, heeft deels te maken met lichtbreking. Een wolk bestaat uit een enorme hoeveelheid zwevende waterdruppeltjes. Die waterdruppels variëren in grootte en dat is dus dan mede bepalend voor de kleur van de wolk: hoe groter de waterdruppels, hoe meer zonlicht wordt weerkaatst (en juist niet doorgelaten), hoe donkerder de wolk is.
Veelal is de wolk met de grotere waterdruppels ook dikker en laat daardoor minder licht door, want het zonlicht wordt geblokkeerd door de waterdruppels. Dus de druppelgrootte en de wolkendikte is bepalend voor de lichtdoorlaatbaarheid en de grijstint van de wolken. De kleur aan de onderkant van een wolk zegt dus veel over de kans dat het gaat regenen.
Denk bijvoorbeeld aan goed ontwikkelde buienwolken, oftewel Cumulonimbus. Deze wolken kunnen enorm groot worden. Daarnaast bevatten ze zoveel water dat er nog nauwelijks licht wordt doorgelaten, met als gevolg een donkere soms gitzwarte lucht. En aan de bovenkant zitten er juist veel ijskristallen in de wolk. Deze weerkaatsen nog meer zonlicht dan "gewone" waterdruppels en daarom kleurt de bovenkant van een Cumulonimbus spierwit.
De onderkant van een Cumulonimbus is vaak donker vanwege de dikte ervan (oftewel de hoogte) en de hoeveelheid waterdruppels in de wolk. Foto: Dennie Gaasendam, Veendam (6 mei 2023)
Maar een donkere wolk betekent niet altijd regen of een bui. Het maakt uit aan welke kant van de wolk je staat. Heb je de zon in je rug en de wolk voor je, ziet de wolk er (vaak) wit uit. Dat komt vooral omdat de grote waterdruppels en ijskristallen in de wolk het witte zonlicht (bijna) volledig weerkaatsen. Is de bewolking en de zon allebei voor je, dan zien zelfs onschuldige stapelwolken er grijzer en veel dreigender uit. Want hoe meer wolken er zijn, hoe minder licht wordt doorgelaten.
Foto: Jannie Lukasse Fongers, Wognum (26 april 2023)
Soms ligt het ook aan welke kant van de wolk je je bevindt en op welke kant van de wolk de zon schijnt, welke kleur de wolk heeft. In deze foto zie je beide kanten van de wolk: het deel waarop de zon schijnt en het "schaduw"-deel. Hier speelt ook de stand van de zon een rol. Tijdens zonsopkomst en -ondergang ondergaat het zonlicht al lichtbreking en zijn er vooral rode, oranje en gele kleuren te zien. Dat reflecteert dan ook zo in de wolken. Foto; Kees Marijs, Arnemuiden (20 januari 2023)
Ook vanuit de ruimte zien de wolken er anders uit. Denk bijvoorbeeld aan hoe de wolken eruitzien vanuit een vliegtuig... Op een druilerige dag oogt de bewolking vanaf de grond grijs en grauw, maar eenmaal boven dezelfde wolken ogen ze ineens een stuk witter uit.
Foto: Michelle Tuip, Schiphol (27 augustus 2022)
Meer zon of nog grijze luchten de komende dagen?!
Vandaag is het nog grijs en blijft het niet overal droog. Ook morgen ziet het er een beetje uit als vandaag, maar vanaf vrijdag is er weer wat meer ruimte voor de zon en valt er een enkele bui. Daarnaast loopt de temperatuur weer enkele graden op!
