Het zal je vast niet ontgaan zijn dat het de afgelopen twee dagen regelrecht noodweer was in Slovenië. Op sommige plekken viel 200 millimeter regen in 24 uur tijd, met alle gevolgen van dien. Dorpen staan onder water, er moesten veel mensen geëvacueerd worden, infrastructuur is beschadigd geraakt en helaas zijn er ook slachtoffers te betreuren.
De warme Middellandse Zee
Een lagedrukgebied dat afgelopen donderdag bij Genua vormde is de boosdoener van alle ellende. Het koerste over Italië heen in de richting van Slovenië, maar bleef voor de oostkust van Italië liggen. Daardoor kwam een luchtstroming op gang die vanuit het zuiden warme en vochtige lucht, afkomstig van boven de warme Middellandse Zee, naar Slovenië transporteerde. Deze lucht bevatte op zichzelf al erg veel vocht, maar het botste ook nog eens op de zuidkant van de Alpen. Als lucht tegen een gebergte aangedrukt wordt stijgt het op en dan valt er doorgaans een flinke plens extra water uit.
Op deze weerkaart van het KNMI is het lagedrukgebied dat alle ellende in Slovenië heeft veroorzaakt te zien boven Italië.
Een leeg gekiept wijnvat
De combinatie van bovenstaande factoren maakte dat er vanaf donderdagmiddag zware (onweers)buien over Slovenië trokken. Met name in het noorden en noordwesten vielen extreme neerslaghoeveelheden tussen donderdagochtend en vrijdagochtend (08:00 – 08:00). In bijna die hele regio viel in 24 uur ruim 100 millimeter neerslag. Op het meetstation “Vogel”, op 1535 meter hoogte, viel 208 millimeter. Zo’n gigantische hoeveelheid water is vergelijkbaar met een vol wijnvat dat op één vierkante meter leeg gekiept wordt. De regen beperkte zich niet tot de bergen, op weerstation Ljubljana-Brnik (364 meter hoogte) viel in dat etmaal 201 millimeter.
Nog 100 millimeter erbij
In het volgende etmaal (08:00 vrijdag tot 08:00 zaterdag) bleef de neerslag maar komen. Ditmaal ging het minder om losse onweersbuien maar was er een groter neerslaggebied, dat dus op nog grotere schaal regen bracht. In vrijwel heel het land viel meer dan 50 millimeter, de hoogste som werd opgetekend op de Parg, een berg in het zuiden van het land. Daar viel 156 millimeter regen. Maar ook het noord(west)en van het land, dat een dag ervoor al zo geteisterd was door noodweer, kreeg opnieuw veel regen te verwerken. Zo viel in de regio van “Vogel” nog 90 tot 100 millimeter bovenop de al extreme sommen.
De neerslagsommen van de afgelopen 24 uur. Bron: kachelmannwetter.de
Langzaam iets beter
Uiteindelijk viel er lokaal ongeveer 300 millimeter in twee dagen tijd. Daar komt de regen van vandaag nog bovenop, want wederom blijft het niet droog in Slovenië. De neerslagsommen vandaag blijven gelukkig beperkt tot waarden tussen 10 en 30 millimeter, het ergste is dus achter de rug. Ook op maandag kan nog een beetje regen vallen, maar vanaf dinsdag lijkt het helemaal droog te blijven. Dat zal fijn zijn om de schade goed op te kunnen nemen en wellicht deels al te herstellen, want dat is hard nodig.
Modderstromen en overstromingen
Bij dit soort hoeveelheden regen zien we in bergachtige gebieden vaak dat er modderstromen ontstaan. Waar de grond al het water niet meer kan vasthouden, vaak in ontboste gebieden, stroomt het regenwater samen met een boel aarde van de berg af. Deze modderstromen kunnen plotseling ontstaan en sleuren bijna alles mee dat op het pad komt. Ook komen er veel meldingen binnen van Sloveense rivieren die buiten hun oevers traden. Omdat veel campings langs rivieren liggen is dit een groot probleem voor het toerisme. Veel toeristen zijn geëvacueerd, en gelukkig maar, want er wordt verslag gedaan van een aantal overstroomde campings. Door bijvoorbeeld modderstromen belanden er vaak bomen in het water van de bulderende rivieren. Dat zorgt dan weer voor schade aan infrastructuur als bruggen, die als het ware getorpedeerd worden door grote stukken hout.
Ronald van der Ziel maakte deze foto op de camping in Slovenië. Let ook op de bulderende rivier op de achtergrond, het is geen wonder dat de campinggasten geëvacueerd zijn.
Waterpiek trekt naar het zuiden
De Sloveense autoriteiten melden dat de relatief kleine bergrivieren die al het regenwater als eerste te verwerken kregen langzaam weer aan het zakken zijn. Het waterpeil in de grotere rivieren waarin deze uitmonden is echter nog aan het stijgen. Er wordt verwacht dat er in het zuiden en oosten van het land dus nog overstromingen kunnen ontstaan naarmate de ‘golf’ van regenwater de komende uren die kant op trekt. In 4 regio’s geldt code rood voor overstromingen, het hoogste niveau. Morgen geldt deze hoogste waarschuwing nog in drie regio’s en na morgen lijkt het overstromingsgevaar ook geweken te zijn. Dan kan het land eindelijk bijkomen van het ronduit extreme weer dat ze hebben moeten doorstaan.
Er gelden vandaag nog veel waarschuwingen voor overstromingen in Slovenië.
Hoe zeldzaam is het?
Hoge neerslagsommen komen vaker voor in Slovenië dat grotendeels, zoals eerder benoemt, tussen de Alpen en de Middellandse Zee ingeklemd ligt. De premier sprak echter van overstromingen zoals het land nog niet eerder gezien had. Als we kijken naar de herhalingstijd van de 48-uurse neerslagsom, die op veel plaatsen tussen 200 en 300 millimeter lag, zien we dat die regionaal in de buurt komt van een “Once in a century event”. Dat betekent dat dit soort extremen, met name in het midden van het land, statistisch gezien maar eens per eeuw voorkomen. In het noordwesten en uiterste noorden komt zulke extreme neerslag wel iets vaker voor. Maar de grootschaligheid van de deze situatie en de daaropvolgende overstromingen valt wel op. Mogelijk heeft het vrij warme water van de Middellandse Zee een rol gespeeld bij het noodweer, verder onderzoek zal dat later uitwijzen.
Dit kaartje laat zien hoeveel neerslag er in 48 uur tijd valt bij extreme neerslag dat eens per eeuw voorkomt. Vooral in het midden van het land waren de afgelopen twee dagen dus zeer extreem te noemen.
