De dagen worden al weer merkbaar langer en ’s ochtends vroeg hoor je al het gezang en gekwetter van de vogels. Zeker met het huidige zonnige lenteweer wordt niet alleen de mens actief, ook de natuur. En het zijn vooral de actieve vogels die zo kenmerkend zijn voor de lente. Een van de bekendste is misschien wel de huismus, maar heel goed gaat het niet met dit bekende vogeltje.
Drastische afname
De Huismus (wetenschappelijke naam: Passer domesticus) is met een landelijke broedpopulatie van naar schatting 600.000 tot 1 miljoen paren een van de talrijkste broedvogels van Nederland en komt in bijna het hele land voor. Dat lijkt enorm veel, maar toch is de populatie huismussen sinds 1980 met meer dan 60% afgenomen. Meer dan de helft! Ook op Europees niveau is in de periode 1980-2021 de populatie van de Huismus met 64% afgenomen.
Heerlijk in het groen... (foto: Dilia van Zon)
Vroeger
Misschien herinner je het nog wel van vroeger, het gekwetter van de huismussen. Ze waren overal te vinden; in je tuin, in parken en plantsoenen. Maar het is een stuk rustiger geworden. Zag je de mussen vroeger in grote getale voorbijkomen, tegenwoordig zijn het enkele exemplaren of slechts kleine groepjes. Uit de jaarlijkse Tuinvogeltelling van Vogelbescherming blijkt dat de huismus gelukkig nog vaak wordt geteld, maar de aantallen op de langere termijn geven geen rooskleurig beeld. De huismus staat weliswaar hoog in de lijst, omdat ze nu eenmaal vaak in tuinen voorkomen, maar het aantal waarnemingen is een schim van wat het ooit was.
Verstedelijking
De afname van het aantal mussen heeft grotendeels te maken met de verstening van onze leefomgeving. In de grootste Nederlandse steden is de huismus in een zorgwekkend tempo afgenomen. De toename van versteende, betegelde tuinen en versteende openbare ruimte speelt hierin een cruciale rol. Zo worden in steden als Amsterdam, Rotterdam en Den Haag tegenwoordig meer halsbandparkieten waargenomen dan huismussen. Tijdens de officiële telling van Sovon in 2020, stond de huismus in Den Haag op een lage 22e plek. Een zorgwekkende ontwikkeling, als je bedenkt dat de huismus vroeger veelal op plek 1 stond.
Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw is de populatie van de Huismus met meer dan de helft afgenomen. Een jaar of 10 geleden is de afname gelukkig gestopt, maar het is te vroeg om te juichen. Op het platteland is inmiddels een lichte stijging te zien, maar in de steden is het nog steeds droevig gesteld. (bron: SOVON)
Verstening
De verstening van onze leefomgeving is de oorzaak van de afname van dit vriendelijke vogeltje. Vroeger waren er veel meer groene tuinen, met rommelhoekjes. Ook bleven er vaak nog uitgebloeide planten in de tuin staan, klaar voor het volgende seizoen om weer tot bloei te komen. Dat leverde weer zaden voor de mussen en onder het afgevallen blad bevonden zich insecten, eveneens voedsel voor de mus. Veel van deze groene tuinen zijn vervangen door betegelde achtertuinen, of strak onderhouden en opgeruimde tuinen (zonder rommelhoekje). Daarnaast zijn er veel openbare parken die strak onderhouden worden, waardoor voedsel voor de huismus niet meer te vinden is. Daken van huizen worden geïsoleerd, kieren worden gedicht, waardoor de huismus steeds minder plek vindt om te nestelen.
Heerlijk badderen (foto: Hans Buls)
Badderen
Maar we kunnen het voor de mus weer meer leefbaar maken. En dat kan al beginnen in je eigen tuin. Maak je tuin groener! Plant een of meerdere struiken en plaats een vogelbadje. Ja, want mussen zijn dol op badderen. En een paar vogelhuisjes onder de dakgoot, daar doe je de huismus ook een groot plezier mee.
Help de Huismus aan een beter huis (bron: Vogelbescherming)
Tegelwippen
Donderdag 20 maart begint de astronomische lente, om 10:02 uur om precies te zijn. De dag en nacht zijn dan even lang. Het weer doet uitbundig mee, want het blijft droog en het wordt alsmaar warmer. De lentezon laat zich ook geregeld zien, schuiven er wel wat sluierwolken over het land. Al met al zijn het prima condities om de tuin eens 'Huismusvriendelijk' te maken. Meer groen, minder grijs! Oh ja en een dag later, op vrijdag 21 maart begint het NK Tegelwippen – een uitgelezen moment om tegels te wippen Want minder tegels, meer groen, betekent meer vogels. En bovendien zorgt een minder versteende tuin ook nog eens voor een betere afvoer van hemelwater ten tijde van hevige regenval.
(bronnen: Naturetoday, Sovon, Vogelbescherming)
