Er is geen sprake van storm en de zon is nog lang niet zo krachtig als in de zomer, maar toch hebben we ook vanmiddag weer te maken met een overschot aan hernieuwbare energie. Op maandag, dinsdag, woensdag en vrijdag was dit ook al het geval: een matige wind en de februarizon kunnen tegenwoordig al een substantiële bijdrage leveren aan de Nederlandse stroomproductie.

Matige wind levert al veel windenergie op

Het totale geïnstalleerde vermogen aan windenergie op land is ongeveer 6,5 GigaWatt (GW). In principe geldt, hoe harder het waait, hoe meer windenergie er wordt geproduceerd. Windturbines produceren al stroom vanaf windkracht 2 en het maximale vermogen wordt bereikt vanaf windkracht 6 à 7. Daarboven zorgt een hogere windsnelheid niet meer voor extra opbrengst. Sterker nog, wanneer het heel hard waait worden de windturbines soms uit veiligheid stilgezet, meestal bij windkracht 10 of 11 (zware tot zeer zware storm). 

De windkaart van vanmiddag 15:10 uur.

Vanmiddag waait er 'slechts' een matige zuid- tot zuidwestenwind (windkracht 3 à 4), aan zee soms vrij krachtig (5 Beaufort). Er is dus zeker geen sprake is van storm, maar alle windturbines boven land leveren vanmiddag toch een vermogen van maximaal 4,8 GW. Dat is ruim 70% van het maximale vermogen. Boven zee, waar het nog wat harder waait, is de zogenaamde benuttingsgraad nog wat hoger met 80 tot 90%. Samen leveren windturbines boven land en op zee vanmiddag maximaal 8,3 GW aan stroom. Dat is ruim de helft van het totale nationale stroomverbruik (15 à 16 GW).

Februarizon

Het is pas februari. De dagen beginnen geleidelijk te lengen, maar de zon staat nog altijd laag aan de horizon en de zonkracht is laag. Toch leverden alle zonnepanelen in Nederland vanmiddag op het hoogtepunt ruim 13 GW aan stroom, waarmee alleen zonne-energie al goed was voor zo'n 85% van de nationale stroomvraag op dat moment. Een aantal jaar geleden was dat nog een ander verhaal, maar doordat er steeds meer zonnepanelen worden geïnstalleerd levert zonne-energie ook op zonnige dagen in de winter al een substantiële bijdrage aan de Nederlandse stroomproductie. Afgelopen maandag werd bijvoorbeeld de hoogste dagopbrengst van 2021 - midden in de zomer - al verbroken.

Het totale vermogen van zonne- en windenergie vandaag (bron: Energieopwek.nl).

Nederland is wereldwijd koploper als het gaat om de geïnstalleerde capaciteit van alle zonnepanelen, gerekend per inwoner. Door het grote aanbod van zonne-energie bestaat er echter ook een groot verschil tussen dag en nacht. Want als het donker is leveren zonnepanelen natuurlijk geen stroom. Bovendien waait het 's nachts vaak minder hard dan overdag. Waar er gedurende de nacht zo'n 3 à 3,5 GW aan hernieuwbare stroom werd geleverd, was dat rond half twee vanmiddag bijna 21 GW. 

Balans behouden

Ongeacht het weer - en daarmee de hoeveelheid hernieuwbare energie - moet de balans op het elektriciteitsnetwerk behouden worden. Het gunstigst is dan ook wanneer het hoogste stroomverbruik samenvalt met de meeste productie van hernieuwbare energie. Dit kan door consumenten en bedrijven te stimuleren om op bepaalde momenten stroom te gebruiken middels lagere stroomprijzen. Is het aanbod hoog en blijft de vraag achter? Dan gaat de prijs vanzelf omlaag. Zo was het voor mensen met een dynamisch energiecontract - waarbij de prijs van stroom ieder uur wisselt - vandaag het goedkoopst om stroom te verbruiken tussen 12 en 16 uur. 

De dynamische stroomprijzen voor vandaag (bron: ANWB).

Zoals gezegd produceerde alleen zonnepanelen en windturbines vanmiddag al zo'n 21 GW aan stroom, dat is 35% meer dan de nationale stroomvraag op dat moment. Een overschot dus, waar op drie manieren mee kan worden omgegaan. Allereerst kunnen zonnepanelen en windmolens uitgeschakeld worden zodat er minder (hernieuwbare) energie het stroomnet in komt, al is dat natuurlijk ook zonde. Daarnaast wordt er vanmiddag veel stroom geëxporteerd naar buurlanden, waar wind- en zonne-energie de vraag nog niet volledig kan dekken. Op termijn zal ook de opslag van stroom steeds belangrijker worden. Wanneer er meer hernieuwbare energie wordt geproduceerd dan nodig wordt energie opgeslagen, om het vervolgens te gebruiken tijdens perioden met weinig zonneschijn en/of wind.