De aarde warmt op. Dat horen we en weten we zeker al. Het opwarmen van de aarde zorgt er natuurlijk voor dat er ieder jaar minder en minder zee-ijs op de Noordpool is. Afgelopen maand is dat echter net wat anders verlopen.
Ieder jaar tijdens de winter groeit het ijs op de Noordpool aan en dan tijdens de zomer smelt het weer. Dat is normaal. Wat niet normaal is, is dat er meer ijs smelt dan wat er bijkomt. Dat komt door klimaatverandering (en natuurlijk de opwarming van de aarde).
Het meten van het zee-ijs op de Noordpool (Bron: NASA)
Afgelopen decaden was het wel het geval dat het ijs niet meer zo goed aangroeit. Ook smelt het ieder jaar meer tijdens de zomer. Toch zijn er uitzonderingen en dat is dan juist het geval deze winter tot nu: het oppervlak van het zee-ijs tot en met 12 februari 2020, was sinds 2010 niet meer zo veel.
Het gemiddelde maandelijkse oppervlak zee-ijs boven de Noordpool vanaf januari 1979 tot en met 2020. Duidelijk te zien is dat het ijs over de tijd minder wordt. (Bron: National Snow and Ice Data Center)
De oorzaak?
Het wat betere aangroeien van het ijs is voornamelijk vanwege de poolwervel. Op hogere hoogte boven de polen (in de stratosfeer) ligt bijna altijd een groot lagedrukgebied met daaromheen een heel harde westelijke wind genaamd de poolwervel. Ook op lagere hoogtes in de troposfeer waait gemiddeld een westelijke wind. De harde winden zorgen ervoor dat koude, zware Arctische lucht op de noordpool blijft. Tijdens de winter is het verschil in luchtdruk tussen de polen en de omliggende delen groter, waardoor de poolwervel nog krachtiger is.
De karakteristieke vorm van de poolwervel. Paars duidt het lagedrukgebied aan en bruin de hogedrukgebieden er rondom. (Bron: Wikipedia)
Dit jaar is de poolwervel dus vrij stabiel en krachtiger dan normaal. Dat betekent dat de koude lucht vast gevangen blijft boven de Noordpool. Daardoor blijft het vrij koud boven de polen en kan het ijs goed blijven groeien. Vervolgens hebben we ook een wat zachtere winter, want de koude arctische lucht bereikt ons land niet.
Het aangroeien van het ijs. Het jaar 2020 wordt aangegeven door het felle blauwe lijntje dat net tot februari strekt. De groene lijn is het grootte van het ijs-oppervlak voor het jaar 2019 en de licht blauwe lijn is de gemiddelde waarde voor het tijdperk 2011 tot en met 2019. (Bron: National Snow and Ice Data Center)
Het addertje onder het gras
Het probleem is dat het ijs niet in diepte groeit. Dus het oppervlak vermeerdert, maar niet de volume. Laatstgenoemde is juist nodig dat het nieuw-aangegroeide ijs niet allemaal in de zomer weer smelt. Hoe dikker het ijs, hoe langer het er blijft. Dus, hoewel het echt fijn is dat er nu meer ijs ligt dan afgelopen 10 jaar, is het zo maar weer weg tijdens de zomer.
