Het is deze dagen benauwd warm in ons kikkerlandje. Op veel plaatsen wordt vandaag de tropische 30-gradengrens overschreden en ook morgen is puffen geblazen. Voor de een is het heerlijk, de ander snakt naar minder warm weer. Hoe je het wend of keert, het warme weer neemt wel risico’s met zich mee.
Hete lucht uit het zuiden
Eerst even in het kort de weersituatie; een lagedrukgebied bevindt zich ten noordwesten van het Verenigd Koninkrijk en een hogedrukgebied ligt boven het zuiden van Europa. Tussen deze druksystemen wordt met een zuidelijk stroming zeer warme lucht aangevoerd. De afgelopen tijd was het in het zuiden van Europa ruim 30 graden, in sommige landen zelfs boven 35 graden. Het zuiden van Spanje, vooral het binnenland had de afgelopen week bijvoorbeeld met 40 graden te maken. Deze warme tot hete lucht is met de zuidenwind op transport gegaan en heeft inmiddels België en het zuiden van Nederland bereikt. We hoeven ons overigens geen zorgen te maken dat het in onze omgeving 40 graden wordt, maar met een plaatselijke 35 graden is het voor Nederlandse begrippen ook al ronduit heet.
Temperatuur op circa 1,5 km hoogte - donkerrode kleur geeft de positie van de heetste lucht weer (17:00 uur lokale tijd)
De verwachting voor vanmiddag -de hoogste temperaturen in het zuiden.
Benauwd warm
De ene temperatuur is de andere niet. Hoe kan het toch dat het de ene keer bij 25 graden prima uit te houden is en de andere keer het benauwd aanvoelt? Bijvoorbeeld op vakantie in het buitenland, waarbij de 30 graden daar goed te doen is, maar de 25 graden in eigen land drukkend warm is. De verklaring zit ‘m in de luchtvochtigheid. Hoe hoger de luchtvochtigheid, hoe warmer het aanvoelt. Dat heeft op z’n beurt weer alles te maken met de warmtehuishouding van het menselijk lichaam.
Op het water is het goed toeven met de huidige hitte, zeker met een parasol erbij (foto: Monique en Peter)
Thermoregulatie
Om het menselijk lichaam op een gezonde comfortabele temperatuur te houden zijn er allerlei processen gaande. Dit wordt ook wel thermoregulatie genoemd. Een gezonde kerntemperatuur ligt overigens rond 36,6 graden. Deze kerntemperatuur loopt bijvoorbeeld op bij inspanning, zoals sporten of fysiek werk. Daarnaast speelt de omgevingstemperatuur een belangrijke rol, maar ook de instraling van de zon. In geval van een verhoogde kerntemperatuur zorgt het lichaam er vervolgens voor om de boel af te koelen.
Zweten geblazen
Het lichaam raakt warmte kwijt door stroming/wind, rechtstreekse geleiding, (infrarood)straling en verdamping via de ademhaling. Straling, stroming en geleiding zijn afhankelijk van een temperatuurverschil tussen huid en omgeving. Ten tijde van hitte is het verschil klein en daarom spelen deze factoren een beperkte rol.
Het belangrijkste proces (in de meeste gevallen) om het lichaam af te koelen is zweet. Verdamping van zweet of vocht van de huid is het meest van belang om warmte af te voeren. Het verdampen van vocht kost warmte en deze warmte wordt onttrokken aan de huid. Dat is dus het verkoelende effect van zweet.
Luchtvochtigheid
De verdamping van vocht gaat bij droge lucht een stuk makkelijker en sneller dan bij vochtige lucht. Bij een hoge luchtvochtigheid verdampt het zweet minder (snel) en is het verkoelend effect minder toereikend. Dit is ook de reden waarom 30 graden bij een hoge luchtvochtigheid als benauwd of drukkend wordt ervaren.
Hoge temperaturen in combinatie met een hoge luchtvochtigheid maken het benauwd warm (foto: Jannes Wiersema)
Hittestress
Bij aanhoudend hoge buitenluchttemperaturen kan het menselijk lichaam ‘stress’ gaan ervaren doordat het lichaam de warmte niet goed ‘kwijt’ kan en er lichamelijke klachten kunnen optreden. We kunnen bijvoorbeeld last krijgen van slaapproblemen, moeheid, gedragsveranderingen en nog veel meer! Uitdrogingsverschijnselen liggen ook op de loer. Langdurig hoge temperaturen zijn vooral voor ouderen en kwetsbaren vaak niet fijn en niet zonder risico. De thermoregulatie bij ouderen functioneert soms minder goed, evenals het zweetproces, waardoor het lichaam een te hoge kerntemperatuur krijgt. Niet alleen mensen, ook dieren kunnen last hebben van de hitte. Het is dus zaak om tijdens warme dagen ook dieren in de gaten te houden en voor verkoeling te zorgen.
Hoe hoger de luchtvochtigheid en hoger de temperatuur, des te groter de risico op hitte-stress. Veel gemelde klachten bij hitte zijn vermoeidheid, concentratieverlies, hoofdpijn, duizeligheid, spierpijn, dorst, slaapverstoring en overmatig zweten.
Verkoeling in het water (foto: Cynthia van Leusden)
Tips voor de hitte
Misschien ten overvloede, maar hierbij toch een paar tips tegen hittestress:
- Drink voldoende water: zelfs de normale 2 liter water is niet genoeg op warme dagen!
- Kleed je luchtig: kies voor lichte kleuren en kleding die goed ademt, zoals katoen of linnen.
- Vermijd zware inspanning: sport niet tijdens de warmste uren van de dag!
- Zoek verkoeling op: bijvoorbeeld in de schaduw of binnenshuis. Houd de zon en warmte zoveel mogelijk buiten je woning.
Lekker in de schaduw... (foto: Frans Alderse Baas)
Hoe lang blijft de hitte in het land?
Vandaag wordt het in een groot deel van het land tropisch warm. In het zuiden worden met de komst van de hete lucht de hoogste temperaturen behaald tot 35 graden aan toe. In combinatie met een hoge luchtvochtigheid van 50-60% voelt het erg drukkend warm aan. Vanavond en vannacht blijft het ook nog erg lang warm. De nacht kan als een plaknacht de boeken in gaan, want het wordt niet veel koeler dan 21 graden en in de steden blijft de temperatuur waarschijnlijk rond 25 graden hangen.
Dinsdag verplaatst de hitte zich meer naar de oostelijke helft van het land. In het westen is het minder heet, maar reken je niet rijk. De luchtvochtigheid is ook morgen in het hele land vrij hoog, waardoor het ook dan benauwd aanvoelt. Pas in de loop van woensdag stroomt wat minder warme en minder vochtige lucht het land in, waardoor het wat aangenamer wordt.
De warme lucht verplaatst zich het komende etmaal verder nar het oosten (situatie dinsdag 17:00 uur lokale tijd)
Check Buienradar
Met de komst van vochtige en hete lucht neemt ook de kans op een plaatselijke en stevige regen- of onweersbui toe. Op het moment van schrijven lijkt de kans daarop het grootst in de oostelijke helft van het land, het deel waar het ook het warmst wordt. Het is echter moeilijk te zeggen waar en wanneer er buien gaan ontstaan. Als er in de loop van de dag een onweersbui ontstaat kan dat ook meteen een zwaar exemplaar zijn, met kans op hagel, zware windstoten en heel veel regen. Houd daarom de berichtgeving, Buienradar en de lucht in de gaten.
Kans een plaatselijke (zware) onweersbui - houd Buienradar in de gaten!
De verkoeling komt gedurende de tweede helft van de week.
