Het is al dagen in het nieuws: vanaf maandag wordt het zeer warm in Nederland. Dinsdag wordt het zelfs ronduit heet met temperaturen van gemiddeld 37 graden! Ondanks die zinderende hitte, hoor je eigenlijk nergens het woord hittegolf voorbij komen. Hoe zit dat?
Definitie hittegolf
Daarvoor moeten we kijken naar de definitie van een hittegolf in Nederland. Het KNMI heeft deze vastgesteld, zodat elk weer- en nieuwsbedrijf dezelfde criteria gebruiken. Hiermee wordt voorkomen dat er op de ene plek gesproken wordt van een hittegolf die eraan komt, terwijl de ander dit ontkracht.
Die definitie van het KNMI luidt als volgt: “Een opeenvolging van in De Bilt minimaal 5 zomerse dagen (maximumtemperatuur 25,0 °C of hoger), waarvan er minimaal drie tropische dagen (maximumtemperatuur 30,0 °C of hoger) zijn.”
Voor een officiële hittegolf in Nederland moet er dus op ons landelijke weerstation in De Bilt 5x minstens 25 graden zijn geweest, waarvan het minstens 3x warmer dan 30 graden was. Een hittegolf kan dus ook veel langer duren dan 5 dagen, zolang die 3 tropische dagen maar gehaald zijn en het de rest van de tijd boven de 25 graden blijft.
Figuur 1: De laatste officiële hittegolf in Nederland vond plaats in augustus 2020, bijna twee jaar geleden. Dat was meteen een forse met 13 dagen in totaal, waarin het 9x warmer werd dan 30 graden. Acht keer gebeurde dit zelfs achter elkaar. ©KNMI
Ondanks hitte waarschijnlijk geen officiële hittegolf
Ondanks de hete dagen die we tegemoet gaan, komt er waarschijnlijk geen hittegolf in Nederland. Dat klinkt misschien gek, maar de reden is simpel: de hitte duurt te kort! Voor veel mensen is dit waarschijnlijk een zegen, die liepen helemaal niet te wachten op zulke temperaturen, maar de korte duur zorgt er ook meteen voor dat deze uitzonderlijke hete periode niet de boeken ingaat als een officiële hittegolf.
Meest extreme hitte duurt 2 dagen
Het warmst wordt het namelijk begin aankomende week. Op maandag wordt het gemiddeld zo’n 32 graden, op dinsdag halen we zelfs 37 graden gemiddeld! Ruim voldoende dus om ook in De Bilt de tropische waarden aan te tikken. Het blijft echter bij deze 2 tropische dagen. En voor een officiële hittegolf hebben we er toch echt 3 nodig.
Figuur 2: De meerdaagse verwachting met het gemiddelde weerbeeld in Nederland de komende dagen.
Geen hittegolf, wel code geel of oranje KNMI
Het mag dan waarschijnlijk geen officiële hittegolf worden, maar heet wordt het wel! En het KNMI gaat daar waarschijnlijk ook gewoon voor waarschuwen. Voor een code geel of oranje vanwege hoge temperaturen is namelijk geen hittegolf nodig. Een dag met een maximumtemperatuur van boven de 35 graden is al genoeg voor code geel, een dag met een maximumtemperatuur van boven de 38 graden betekent code oranje.
Figuur 3: De criteria zoals die door het KNMI zijn opgesteld voor code geel en code oranje vanwege de temperatuur. Een code rood heeft geen aparte criteria, hiervoor wordt een impactanalyse gemaakt door een specialistisch team. Alleen bij grote maatschappelijke impact, zoals een verkeersinfarct, of levensgevaarlijk weer wordt code rood uitgegeven. ©KNMI
Zelf schat het KNMI in dat er dinsdag een grote kans (60-90%) is op een code geel in de zuidelijke helft van het land vanwege de hitte en zelfs een redelijke kans (30-60%) op code oranje in het zuiden en zuidwesten. Oppassen geblazen dus, vooral omdat de temperatuur buiten wel eens boven je lichaamstemperatuur uit kan komen! In zo’n geval kan je lichaam bij inspanning zijn hitte niet kwijt, wat echt voor gevaarlijke situaties kan zorgen. Een waarschuwing is dan ook terecht.
Een dag tekort, maar in uitzonderlijk scenario toch wel een hittegolf!
Dat klinkt misschien gek, maar de kans op een officiële hittegolf is na woensdag nog niet helemaal verkeken. Zolang de maximumtemperatuur in De Bilt elke dag namelijk boven de 25 graden blijft, loopt de huidige reeks door en blijven dus ook die twee hete dagen met ruim 30 graden staan. De reeks zou kunnen beginnen op zondag, als het die dag al meer dan 25 graden wordt. Volgens onze verwachting gaat dat erom spannen, maar het zou kunnen.
Donderdag & vrijdag cruciale dagen
Vooral eind van de week wordt het dan vervolgens spannend, want volgens de meest recente berekeningen daalt de maximumtemperatuur in De Bilt dan onder de 25 graden: weg kans op een hittegolf. Maar het weerbericht zou het weerbericht niet zijn, als er niet ook nog een bepaalde onzekerheid te noemen zou zijn. Zo zien we in de meest recente pluim dat er toch nog een paar berekeningen voor meer dan 25 graden gaan in de Bilt, waardoor het toch nog even aankijken blijft.
Figuur 4: De temperatuurpluim voor Midden-Nederland. Voor een hittegolf moet de temperatuur 5x achter elkaar boven de oranje lijn uitkomen (meer dan 25 graden), waarvan 3x boven de rode lijn. Er zijn bepaalde berekeningen (groene lijntjes) die dit toelaten, al zijn ze sterk in de minderheid.
Volgend weekend weer stijgende trend in temperatuur
Vervolgens zien we ook in de pluim dat richting het weekend de temperatuur weer omhoog kan gaan lopen. De hoofdberekening (operationele run) gaat zelfs weer richting de 30 graden! Ook zijn er een aantal andere berekeningen die hierin mee gaan. Er is echter ook een grote onzekerheid die dagen, dus met zekerheid zeggen dat het zo warm gaat worden kan nog niet.
Bij lopende reeks slechts 1 tropische dag genoeg
Mocht de temperatuur, tegen de verwachting in, toch boven de 25 graden zijn uitgekomen op zowel donderdag als vrijdag, hebben we sinds zondag al zes dagen met temperaturen boven de 25 graden gehad, waarvan twee dagen boven de 30 graden. Wie de definitie nog een terug leest, ziet dat we op dit moment aan slechts 1 tropische dag genoeg zouden hebben om de hittegolf officieel te maken!
Figuur 5: Nog een keer de pluim voor Midden-Nederland. Vooral dag 5 & 6 van de hittegolf zijn zeer onzeker, dan moet de temperatuur boven de 25 graden blijven uitkomen. Vervolgens moet hij dan nog 1x boven de 30 graden uitkomen om dat totaal op 3 te brengen, maar zover vooruit is het nog erg onzeker.
Hittegolf mogelijk dagen na extreme hitte dinsdag pas officieel
Als het dan vervolgens komend weekend tot die ene tropische dag zou komen, iets waar we op dit moment nog helemaal niets over kunnen zeggen, zou de hittegolf dus dagen na de extreme hitte van aanstaande dinsdag officieel worden. Een vreemd scenario, waarin de officiële hittegolf wellicht kan voelen als mosterd na de maaltijd, maar het is mogelijk.
Figuur 6: Hittegolf of niet, het wordt sowieso bakken en braden op het strand begin volgende week.
Dan ook hittegolf van lange adem?
Aangezien de definitie dan gehaald is, loopt de hittegolf vervolgens door totdat de temperatuur weer onder de 25 graden zakt. Er is nog veel onzeker, maar als de warmte een beetje in onze omgeving blijft hangen, zou dat een tijd lang zo door kunnen gaan.
En een regionale hittegolf dan?
Naast een officiële hittegolf, bestaat er ook nog iets zoals een regionale hittegolf. Dit is het geval als de definitie hierboven op een ander KNMI station dan De Bilt gehaald wordt. Nu geldt voor zo’n regionale hittegolf precies hetzelfde verhaal met precies dezelfde criteria als hierboven. Alleen is het zo, dat het in het zuiden waarschijnlijk iets warmer wordt elke dag, waardoor een regionale hittegolf een stuk minder onwaarschijnlijk is.
Pluim Zuidoost ondersteunt regionale hittegolf
Als we dan bijvoorbeeld kijken naar de pluim voor de regio Zuidoost, zien we dat deze veel overtuigender het scenario van een hittegolf schetst dan de pluim voor De Bilt! Donderdag en vrijdag zijn nog steeds spannend, maar veel lijntjes schuren tegen de 25 graden aan. Als dat vervolgens gehaald is, moet ook hier slechts nog 1 tropische dag gehaald worden. Als het warme scenario volgend weekend uitkomt, gaat dit de zondag of maandag lukken.
Figuur 7: De temperatuurpluim voor de regio Zuidoost. Met die 25 graden zit het hoogstwaarschijnlijk wel goed de komende periode, de vraag is echter wanneer de 3e keer 30 graden gehaald gaat worden.
Officieel regionale hittegolf 5 á 6 dagen na extreme hitte dinsdag
Ook in dit geval zou het dus gaan om een vreemde hittegolf, die pas officieel wordt dagen nadat de hitte eigenlijk heeft plaatsgevonden. Dit zijn echter nu eenmaal de definities, en of ze überhaupt gehaald worden is nog maar zeer de vraag.
Conclusie: (Regionale) hittegolf niet onmogelijk
Voor De Bilt, en daarmee ook voor het hele land, is een hittegolf op korte termijn echt zeer onwaarschijnlijk, ondanks de hitte. In het zuiden en zuidoosten is meer kans op een regionale hittegolf, maar dit zal de komende dagen duidelijker worden. Ook kan deze lang aanhouden als de temperatuur niet onder de 25 graden zakt.
