Actueel

Ooit een onverwacht schokje gevoeld bij het aanraken van een deurklink? Of misschien toen je iemand een hand gaf? Achter deze schokjes schuilt een connectie met het weer. In deze blog ontdekken we hoe dit weertype tot meer schokjes leidt, en krijg je een aantal tips als je minder schokjes wilt krijgen.

Tats! Dat was alweer een klein schokje. Normaal heb ik dat nooit, maar dit weekend heb ik het al 4 keer gehad. Toeval? Nee, de schuldige blijkt het weertype van deze week en het winterseizoen in zijn algemeen te zijn.

Hoe ontstaat statische lading?
Met statische lading bedoelen we de opbouw van elektrische lading aan het oppervlak van voorwerpen of mensen doordat elektronen van het ene naar het andere object springen.

Wanneer twee slecht geleidende objecten tegen elkaar wrijven wordt de ene positief en de ander negatief. Er bouwt zich een ladingsverschil op. Wanneer dat object dan een goed geleidend object aanraakt, zoals een metalen deurklink, dan stromen de elektronen weer terug en is het ladingsverschil weer gelijkgetrokken. Dit kan ook gebeuren wanneer we elkaar een hand geven. 

Dit kind heeft door wrijving met de glijbaan een ladingsverschil opgebouwd. Deze "statische lading" valt vooral op doordat ons haar omhoog gaat staan. Bron: Chris Darling (Creative Commons BY 2.0).
Onweer
Ook onweer werkt op dezelfde manier. Hoog in een onweersbui botsen vallende ijskorrels (bevroren regendruppels) tegen zwevende sneeuwvlokken, de sneeuwkristallen worden positief geladen en de ijskorrels negatief. De negatieve ijskorrels vallen naar beneden en zorgen zo voor een zone met negatieve lading, de sneeuwvlokken worden omhoog geblazen en zorgen voor positieve lading hoog in de onweersbui. Een ladingsverschil is geboren!
Ladingsverschillen in een onweerswolk ontstaan wanneer vallende ijskorrels met stijgende sneeuwkristallen botsen. Bron: NOAA (publiek domein).

Kan stroom door de lucht stromen?
Terug naar de lading van jouw huid. Lucht geleid stroom erg slecht, gelukkig maar, anders waren stopcontacten levensgevaarlijk geweest. Doordat lucht een slechte geleider is, kunnen ladingsverschillen zich op jouw huid steeds verder opbouwen. Water geleidt stroom veel beter, daardoor loop je risico wanneer je zwemt tijdens een onweersbui. Ook een sidderaal kan elektrische schokken door het water heen sturen. Wat heeft dit te maken met die kleine elektrische schokjes? Het zit zo: in de lucht zitten ook watermoleculen in de vorm van gas (waterdamp). Terwijl rond jou de ladingsverschillen toenemen, ‘lekt’ er een beetje stroom weg via het waterdamp in de lucht. Zo zorgt waterdamp ervoor dat het ladingsverschil vanzelf weer kleiner wordt.

Wat is de invloed van koude lucht?
Zoals ik al eerder zei, juist bij dit koude en droge weertype kunnen schokjes veel voorkomen. Om dit te verklaren pakken we een belangrijke natuurwet erbij:

“Warme lucht kan meer waterdamp bevatten”

Dit betekent dat er bij warme lucht meer waterdamp is, en dus ook meer stroom via de lucht weg kan “lekken”. In de zomer krijg je een stuk minder elektrische schokjes. Bij koude winterse lucht is er minder waterdamp, hierdoor ‘lekt’ er amper stroom weg. De spanningsverschillen kunnen dan toenemen totdat het bij contact met bijvoorbeeld een deurklink tot een voelbare schok komt.

Andere factoren
Niet alleen waterdamp zorgt ’s winters voor meer elektrische schokjes, ook kleding heeft een grote invloed. Als het koud is kleden we ons vaak in meerdere laagjes, wanneer deze laagjes tegen elkaar wrijven springen er elektronen over en nemen de ladingsverschillen ook sneller toe. Vooral wol zorgt voor statische ladingsverschillen.

Wat kan je tegen statische schokjes doen?
Hieronder som ik een aantal oplossingen op, wanneer je deze schokjes vervelend vind;

1. Maak de lucht binnenshuis vochtiger. Als je een luchtbevochtiger, planten of een schaaltje water in huis hebt wordt de lucht vochtiger. De extra waterdamp voorkomt dat ladingsverschillen te groot worden en tot elektrische schokjes leiden. Ook door jezelf een klein beetje vochtig te maken met een spray gevuld met water kan je schokjes voorkomen.

2. Vermijd wollen kleding. Als voor jou de nadelen van wollen kleding zwaarder wegen dan de voordelen (wol is o.a. duurzamer en houdt je goed warm), dan kun je deze maatregel nemen.

3. Vermijd dikke rubberen schoenzolen. Dikke zolen zorgen ervoor dat je de ladingsverschillen niet langzaam aan de grond kwijtraakt.