Er zijn van die dagen dat het af en toe miezert of licht regent, zoals vandaag. Op Buienradar kun je zien waar buien voorkomen of regen valt, maar bij motregen is dat een stuk lastiger. Waarom? En hoe werkt dan onze speciale motregenradar?

Werking radar

Allereerst is het belangrijk te snappen hoe een radar precies werkt. In Nederland staan twee regenradars van het KNMI: in Den Helder & Herwijnen. Deze scannen 24 uur per dag elke 5 minuten de complete hemel af, op zoek naar regendruppels. 

Figuur 1: Het KNMI heeft in Nederland twee regenradars staan, een in Den Helder, en een in Herwijnen. Samen "zien" deze twee radartorens het hele Nederlandse grondgebied en zelfs nog wel meer. De beelden van deze twee radartorens worden, samen met gegevens van radartorens in het VK, België en Duitsland, samengevoegd tot één beeld in onze Buienradar. 

Wat zo’n radar (RAdio Detection And Ranging) vervolgens doet, is het uitzenden van radiogolven die de lucht in gaan. Deze radiogolven gaan maar door, totdat ze objecten tegenkomen, zoals bijvoorbeeld regendruppels. Raakt een radiogolf regendruppels, dan wordt het signaal teruggekaatst naar de radar. De radar heeft een ontvanger en die is altijd opzoek naar deze teruggekaatste signalen. Als zo’n signaal wordt opgepikt, wordt dat gezien als regen. Het totaalplaatje van al deze opgevangen signalen wordt omgezet in de bekende Buienradar. Door het verschil in tijd te meten tussen het verzenden en ontvangen van zo’n radiogolf, kan bepaald worden hoe ver de regen van de radar verwijderd is. Door te kijken hoe sterk het signaal is wat terug komt, kan bepaald worden hoe hard het momenteel regent.

Figuur 2: Het regent slechts licht, maar wel heel dichtbij de radartoren. Het signaal komt dus niet zo sterk terug, maar wel erg snel, omdat het minder afstand hoeft af te leggen!

\

Figuur 3: Nu regent het harder, maar wel een stuk verder weg van de radar. Het duurt dus langer voordat het signaal terug is bij de radar, maar het signaal is wel sterker, omdat het er harder regent!

Als het ver weg van de radar heel hard regent, zal het dus lang duren voordat er een signaal terug komt van een regendruppel. Dit signaal is echter nog wel heel sterk, waardoor de radar weet dat het er hard regent. Op de Buienradar zien we dan bijvoorbeeld de rode radarbeelden boven België hangen. Als het dichtbij licht regent, zal het signaal snel terug gekomen zijn, maar niet zo sterk zijn.

Nu je de basis van de radar snapt, kunnen we kijken waarom motregen dan zo moeilijk te zien is voor zo'n radar...

Druppelgrootte

De grootte van de druppel is dus ook bepalend voor het terugkerende signaal. Hoe groter de druppel, hoe makkelijker de radiogolf weerkaatst wordt. Daarbij komen we ook meteen bij de crux van dit verhaal. Motregen bestaat uit hele kleine druppeltjes, veel kleiner dan normale regen. Deze druppels zijn eigenlijk te klein om door de radar opgevangen te worden. De golven die de radar uitzendt, gaan bijna dwars door deze kleine druppels heen, en worden dus ook niet teruggekaatst naar de radar. Hierdoor wordt nauwelijks of geen signaal opgevangen door de radar en blijft het beeld leeg op de radar.

Figuur 4: Dit is de "normale" situatie bij regen. Doordat de druppels groot genoeg zijn, reflecteren deze het signaal van de radar.

Figuur 5: Dit is vervolgens de situatie bij motregen. Doordat de druppels zo klein zijn, schieten de radarstralen er gewoon voorbij! Er reflecteert niks terug, waardoor de radar denkt dat het droog is...

Te lage wolken

Naast dat de druppeltjes zo klein zijn, hangt de bewolking waaruit motregen valt soms ook te laag. De radar scant de lucht vanaf 1500 meter en daarboven. Motregen (en ook motsneeuw) valt regelmatig uit bewolking met een wolkenbasis van 500-1000 meter. De radar scant daar overheen, ‘ziet’ dit dus niet, met als gevolg dat ook in dit geval het radarbeeld leeg blijft.

Figuur 6: Een foto van de situatie vandaag uit Rotterdam. De bewolking hing ontzettend laag, waardoor de radar mogelijk "eroverheen heeft gekeken".

Figuur 7: Doordat de radarstraal over de bewolking heen schiet, ziet deze de regen niet meer en blijft de radar dus leeg... Dit kan soms ook gebeuren bij buien die heel ver weg zitten van de radar, want door de kromming van de aarde schiet de radarstraal er dan ook overheen. Dit is hierboven extreem uitvergroot ter illustratie. 

Niet helemaal onzichtbaar...

Het lukt motregen echter niet helemaal om ‘onder de radar’ te blijven. Buienradar heeft namelijk de motregenradar in huis. Het is eigenlijk geen radar, maar een inschatting van waar motregen kan vallen met behulp van een aantal andere meetmogelijkheden. Het gewone radarbeeld wordt gecombineerd met grondwaarnemingen en satellietbeelden. Aan de hand daarvan wordt zo goed mogelijk motregen in beeld gebracht. Nieuwsgierig? Check hier de motregenradar. Wel nog even een kleine disclaimer: doordat satellietbeelden overdag met zonlicht gedetailleerder zijn, werkt de motregenradar ook het beste overdag als de zon op is.