De luchtdruk is met 1022 hPa relatief hoog en dat is ook niet zo gek. Er ligt namelijk een hogedrukgebied in de buurt. De kern bevindt zich vandaag boven het zuiden van Duitsland en een uitloper daarvan bevindt zich boven ons land.
Luchtdrukkaart van vandaag 8-4-2021, met een kern van hogedruk boven Zuid-Duitsland en een nieuwe kern boven Italië
Luchtdruk
Allereerst wat is luchtdruk? Luchtdruk is de kracht die de lucht (in de atmosfeer) op de aarde uitoefent en die bestaat omdat we te maken hebben met zwaartekracht. Misschien zou je niet verwachten, maar lucht heeft wel degelijk gewicht. 1 liter lucht weegt ongeveer 1,3 gram. Dus een hoeveelheid lucht oefent druk uit en die druk, weten we, varieert per plaats en moment. Luchtdruk wordt overigens gemeten met een barometer. De eenheid van luchtdruk is hectoPascal (hPa) of millibar (mbar). De luchtdruk ligt wereldwijd meestal tussen 940 tot 1060 hPa. In de kern van een orkaan kan de luchtdruk dalen tot onder 900 hPa. De hoogste luchtdruk in Nederland door het KNMI gemeten is 1050,0 hPa, op 26 januari 1932 in De Bilt. Wereldwijd staat het luchtdrukrecord op 1084,4 hPa op 19 december 2011 in Tosontsengel in Mongolië (bron: KNMI).
Luchttekort
Door processen hoger in de atmosfeer kan er een opgaande stroom van lucht op gang komen. Dat betekent dat op die plek, aan aan het aardoppervlak een tekort aan lucht ontstaat. De lucht wordt immers omhoog gezogen. Aan de grond vindt wel een toevoer plaats van lucht, maar die kan niet voorkomen dat er een tekort is aan lucht. Daarmee neemt de luchtdruk af en wordt lager dan de omgeving, ofwel een lagedrukgebied is geboren.
De processen hoger in de atmosfeer zorgen er ook voor dat het overschot aan lucht op hoogte weer ergens naar toe stroomt. Op die plek hoopt zich juist weer lucht op en aan de grond stijgt de luchtdruk. Tegelijkertijd zet op die plek een geleidelijke dalende luchtbeweging plaats.
Het tekort aan lucht aan de grond (bij het eerder genoemde lagedrukgebied) moet weer worden aangevuld. Dit gebeurt door de dalende luchtbewegingen in een hogedrukgebied, waardoor hier aan de grond een ‘overschot’ ontstaat. De atmosfeer streeft naar evenwicht en daarom zal de lucht van het overschot (hogedrukgebied) naar het tekort (lagedrukgebied) stromen. Dit is dan ook de reden dat er wind is.
Bij lagedrukgebieden is sprake van stijgende lucht en daarmee vorming van wolken, buien en regengebieden. Onbestendig weer dus. Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken.
Dalende lucht
Bij een hogedrukgebied is dus sprake van (grootschalige) dalende luchtbewegingen. Dalende lucht warmt op en droogt tegelijkertijd uit. Dat is ook de reden dat bij hogedrukgebieden vaak weinig tot geen wolken voorkomen. Ook 'drogen' fronten uit, met als gevolg dat ze minder actief worden. Minder dikke wolken betekent immers ook minder neerslag. Dus bij hoge drukwaarden mag je er vaak vanuit gaan dat het over het algemeen droog weer is.
Op de klassieke barometers zie je vaak bij de hoge drukwaarden de term: ‘mooi weer’ staan. En bij mooi weer denken de meeste mensen toch aan een zonnig weertype.
'Mooi weer' op de barometer (archief foto: William Huizinga)
Niet zo mooi
Dat een hogedrukgebied geen garantie is voor mooi zonnig weer is bewijst het weer van vandaag maar eens weer. Niet dat het onaardig is, de zon laat zich af en toe zien, er is verder vrij veel bewolking aanwezig. De dalende luchtbewegingen bij een hogedrukgebied drogen de lucht toch uit? Waarom zijn er dan nu nog wolken?
Ondanks hoge luchtdruk nog vrij veel wolken (Monique Maatjes, Harderwijk)
Deksel
De dalende luchtbewegingen bij hogedrukgebieden stagneren veelal op een hoogte van 1 tot 1,5 km hoogte. Boven die hoogte is de lucht veelal droog en wolkenloos. Rond het niveau waar de lucht stopt met dalen vormt zich een warme luchtlaag. Die warme luchtlaag noemen we in de weerkunde een inversie. Zo’n inversie werkt als een deksel op de atmosfeer en onder die deksel kan zich nog aardig wat vocht ophopen. Dat vocht is vandaag ook goed te zien, ofwel wolkenvelden! De bewolking waar we nu tegenaan kijken heeft zich uitgespreid onder de inversie.
Luchtdruk daalt
Het hogedrukgebied blijft overigens niet op z’n plek, maar gaat aan de wandel in zuidoostelijke richting. Een lagedrukgebied, nu nog ten noorden van Schotland trekt het komende etmaal richting Scandinavië. Bijbehorend warmtefront, nu nog boven Engeland, trekt met een westelijke stroming onze kant op. Het front bereikt vannacht het noordwesten, maar omdat de dalende luchtbewegingen (van het hoog) nog even doorgaan is het weinig actief. Misschien een drupje regen in het noordwesten, maar meer ook niet. Vrijdag bereikt het koufront het noorden van Nederland. Ook dit front is niet al te actief, al valt in het noorden af en toe wat regen. In het noorden wordt het 7-9 graden, terwijl het in de rest van het land 10-13 graden wordt. Naast wat bewolking is ook een waterig zonnetje te zien.
Typische platte Stratocumuluswolken tijdens hogedrukweer (Natascha Wiegman, Zandvoort)
Nat weekend
In het weekend is ook sprake van lagere luchtdrukwaarden. Een depressie ontwikkelt ten westen van Frankrijk en scheert dit weekend gedeeltelijk over Nederland. Dit resulteert in een bewolkt, nat en kil weertype op zaterdag en zondag. Omdat de scheidslijn tussen koude en zachte lucht over ons land komt te liggen kan er flink wat regen vallen. En dat niet alleen, er is ook kans op natte sneeuw.
Verwachting bewolking de komende dagen (bron: Buienradar)
En volgende week?
Na het weekend zullen de barometers een stijgende trend aangeven. Een hogedrukgebied komt vanaf de Atlantische Oceaan onze kant op en neemt droger weer met zich mee. Of het rustige hogedrukweer lang aanhoudt is nog maar de vraag. Later in de nieuwe week lijkt een lagedrukgebied alweer de aanval in te willen zetten en neemt de kans op neerslag toe. Voor het zover is begint de nieuwe week met droger weer en ook de zon komt meer in beeld. In de nachten kan het, wanneer het helder is tot lichte vorst komen. Overdag komen de temperaturen rond 10 uit. Misschien dat later in de weke het kwik overdag nog kan oplopen naar een graad of 15, maar dat is nog onzeker.
Komende dagen veel bewolking, in de nieuwe week meer ruimte voor de zon
Kil weekend, volgende week oplopende temperaturen
