Afgelopen week was het soms tropisch warm in Nederland. De temperaturen wisten op vrijdag lokaal te klimmen tot een zeer warme 32 graden! Echter, tot een officiële landelijke hittegolf kwam het niet. Waar het wél tot een (uitzonderlijke) hittegolf is gekomen, is in Siberië. Ja, echt waar, in Siberië! Het is al geruime tijd buitengewoon warm in dit deel van de wereld met alle gevolgen van dien…
Op veel plaatsen werd het afgelopen week wel een keer tropisch warm: 30 graden. Echter, tot een officiële landelijke hittegolf kwam het niet. In Siberië is dat wel anders...
Hoe extreem is de warmte?
Het is de laatste weken bijzonder warm rond de poolcirkel. Er worden op grote schaal temperaturen gemeten van ruim 30 graden. Eind mei was het al raak. Toen werd het in het Siberische Chatanga 25 graden, terwijl daar rond die periode de maximumtemperatuur normaal rond het vriespunt moet liggen. Dit betekent dus een afwijking van 25 graden, bizar!
Het kan nóg gekker. Op 20 juni zou de temperatuur in de stad Verchojansk (ten noorden van de poolcirkel) zijn gestegen tot een zinderende 38 graden! Deze temperatuur is nog niet officieel bevestigd, maar als dit geverifieerd wordt, zou dit voor die regio in ieder geval al de hoogste temperatuur zijn die daar ooit is gemeten. In de winter worden hier wel eens temperaturen gehaald van bijna 70 graden onder nul. Het temperatuurverschil tussen zomer en winter kan voor deze plaats dus oplopen tot ruim 100 graden!
Op deze kaart is de afwijking van de gemiddelde temperatuur op 2 meter hoogte van vandaag te zien. In de zwarte cirkel is duidelijk te zien dat de extreme warmte zich momenteel in sommig delen van Siberië bevindt. (Bron: Climate Reanalyzer (https://climatereanalyzer.org/), Climate Change Institute, University of Maine, USA).
Permafrost
Nabij het poolgebied blijft de grond het hele jaar lang bevroren. Deze grond wordt permafrost genoemd. Echter, door de klimaatopwarming en extreme temperaturen die er worden gemeten, is de kans toch aanwezig dat deze grond langzaam maar zeker gaat ontdooien.
Permafrost vormt eigenlijk een bron van broeikasgrassen, waarbij CO2 en methaan (CH4) de belangrijkste zijn. Ze liggen eigenlijk al voor extreem lange tijd opgeslagen onder de grond van de toendragebieden. Methaan is ook niet zomaar een broeikasgas, het is zelfs ruim 20 keer sterker dan CO2. Wanneer permafrost ontdooit, kunnen deze broeikasgassen vervolgens vrij komen in de atmosfeer. Het gevolg is dat het broeikaseffect nog meer wordt versterkt en de temperaturen op langere termijn nóg hoger kunnen uitpakken. Het gevolg is dat er weer meer permafrost ontdooit en broeikasgassen vrijkomen. Het kan dus worden gezien als een zelfversterkend proces.
Niet alleen het vrijkomen van broeikasgassen is een gevolg van het ontdooien van de permafrost. Het gevolg is óók dat de bodem instabiel wordt en er verzakkingen kunnen ontstaan. Gebouwen kunnen bijvoorbeeld wegzakken en ook kan er schade ontstaan aan de infrastructuur. Een voorbeeld is de olieramp nabij de stad Norilsk, waarbij een enorme hoeveelheid olie in rivieren terechtkwam. Tenslotte kunnen er ook enorme bosbranden ontstaan.
Een satellietbeeld van Sibierië van afgelopen dinsdag. Duidelijk te zien zijn de verschillende brandhaarden van de bosbranden. (Bron: NASA Worldview).
Klimaatopwarming
Het gebied rond de Noordpool behoort tot de gebieden in de wereld die het snelst opwarmen. De gevolgen laten zich al duidelijk zien: permafrost wat ontdooit, enorme bosbranden en smeltende poolkappen. De extreme warmte van nu in die regio kan niet direct worden toegeschreven aan klimaatverandering. Het kan volgend jaar rond deze periode juist veel kouder dan normaal zijn. Echter, wanneer er naar de trend wordt gekeken van bijvoorbeeld de afgelopen 30 jaar, lijkt het wel duidelijk: opwarming.
