Het gedrag van de krachtigste stormen ter wereld verandert. Dat komt onder andere door antropogene klimaatverandering. Het is belangrijk om te weten hoe stormen zoals orkanen, tyfoons of tropische cyclonen veranderen om ons daarop voor te kunnen bereiden en landen vervolgens de nodige voorzorgmaatregelen kunnen treffen.
Orkanen, tyfoons en tropische cyclonen zijn tropische stormen waarvan de windsnelheden windkracht 12 (orkaankracht) overschrijden. Deze stormen ontstaan in de tropen en subtropen in een gebied tussen ongeveer 35 graden noord en 35 graden zuid van de evenaar, behalve op de evenaar zelf. Daar is de Corioliskracht te klein voor deze stormen om tot ontwikkeling te komen.
In het gebied waar deze tropische stormen ontstaan, bestaat er een brede lagedrukgebied waar er makkelijk onweersbuien tot ontwikkeling komen boven het warme oceaanwater. Soms groeperen deze buien om eventueel een cluster van buien te vormen. Hierdoor ontstaat er een stroom van warme, vochtige, snel stijgende lucht, die cyclonisch begint te roteren, terwijl deze in wisselwerking staat met de rotatie van de aarde.
Structuur van een orkaan, tyfoon of cycloon. Verschillende muren van buien en binnenin de kern, ook wel bekend als het oog.
Voordat er een tropische storm kan ontstaan, zijn er nog enkele factoren nodig, namelijk een zeewatertemperatuur van 27 graden of hoger, een lage verticale windschering rond het systeem (dus weinig verandering in windsnelheid en windrichting met hoogte), atmosferische instabiliteit en hoge luchtvochtigheid in het onderste deel en het midden van de troposfeer. Als deze factoren aanwezig zijn, zou een tropische storm kunnen ontstaan.
Hoe zo'n tropische storm zich dan verder ontwikkelt, hangt sterk af van hoe warm het oceaanwater is. Door het opwarming van de aarde, worden ook de oceanen warmer met de bovenste laag van de oceanen als eerste. Dat zorgt dat een tropische storm boven een relatief warmere oceaan verder door kan ontwikkelen.
Afgelopen jaar was het wereldwijd erg warm. Vorig jaar was zelfs het warmste jaar sinds de metingen zijn begonnen en er is een grote kans dat dit jaar opnieuw recordwarm wordt. Ook waren de oceanen de afgelopen tijd recordwarm en deze warmte zit nog steeds erin. Dat betekent dat de tropische stormen die dit jaar ontstaan, genoeg brandstof hebben om te intensiveren tot grote of extreme stormen. En dit hebben we al meerdere keren de afgelopen maanden gezien!
Denk bijvoorbeeld aan tyfoon Krathon die een week geleden over Taiwan trok. Op de Schaal van Saffir-Simpson (dit is een classificatie om tropische stormen naar hun kracht in te delen) kwam deze uit tot een categorie 3 orkaan. Begin september trok supertyfoon Yagi over de Filippijnen en Hainan (China) om eventueel boven Vietnam uit te woeden.
Een bewoner rijdt op een oude koelkast op een overstroomde weg tijdens of kort na de passage van tropische storm Enteng (tyfoon Yagi) over de Filippijnen op maandag 2 september. (Foto: AP Photo/Aaron Favila in Cainta, provincie Rizal)
Ook boven de Atlantische Oceaan waren er tijdens dit Atlantisch orkaanseizoen meerdere grote orkanen. In juni ontwikkelde orkaan Beryl, de eerste orkaan van de categorie 5 (de zwaarste categorie volgens de Schaal van Saffir-Simpson) op de Atlantische Oceaan.
Vandaag raast orkaan Milton over Florida. Zo'n 2 weken geleden was dat orkaan Helene. Allebei deze stormen waren op een gegeven moment een 'major hurricane'. Dat zijn orkanen met gemiddelde windsnelheden van 178 km/u of meer, of op de Schaal van Saffir-Simpson een categorie 3 of hoger.
Orkaan Milton trok over Florida met stortregens, verwoestende wind en enorme stormvloed. (Foto: ANP)
Stormschade na orkaan Helene. Deze orkaan trok ver landinwaarts in de VS en bereikte bergachtige gebieden met enorm veel schaden tot gevolg. Zelfs hele dorpjes waren verwoest. (Foto: Getty Images)
Vanwege de opwarming van de aarde door menselijke activiteiten (antropogene klimaatverandering) wordt het gedrag van deze tropische orkanen beïnvloed. Door het warmere zeewater komen er dus meerdere gevolgen, waaronder:
- deze stormen volgen andere 'routes' over de oceanen
Denk hier ook bijvoorbeeld aan orkaan Kirk, van de categorie 4 die midden de Atlantische Oceaan richting het noorden ging en toe eventueel over Zuidwest- en West-Europa trok. Maar niet alleen dat, deze cyclonen komen ook verder noord en verder zuid voor. Dat blijkt uit een studie in 2014.
- ze bewegen langzamer
Hierdoor blijven ze langer boven bepaalde gebieden hangen, waardoor ze meer regen in één gebied neerstorten met heftigere overstromingen tot gevolg.
- ze gaan sneller intensiveren
Hier is orkaan Milton een goed voorbeeld van: binnen 10 uur is de luchtdruk in het midden van deze orkaan met 50 millibar gestegen. In minder dan 12 uur is orkaan Milton gegroeid van een categorie 1 naar een categorie 5 orkaan!
Door deze gevolgen, worden de orkanen, tyfoons en tropische cyclonen minder voorspelbaar en gevaarlijker.
