Wetenschappers hebben bewijs gevonden dat klimaatverandering de oorzaak was van de extreme regenval en de daaropvolgende overstromingen die in juli delen van Duitsland, de Ardennen en ook Limburg troffen. Maar welke invloeden zijn dat precies? In deze blog leggen we het uit.
Eerst het onderzoek zelf: De wetenschappers concluderen dat de kans op rampzalige overstromingen met 1,2 tot 9 keer toeneemt door het veranderde klimaat. Meer daarover vind je hier: klimaatverandering zorgt voor regenval zoals in Limburg
Epen, Marij Bouwers
Maar over welke effecten hebben we het dan? We onderscheiden er drie die allemaal het gevolg zijn van de opwarming van de aarde.
Warmere lucht kan meer vocht bevatten
Lucht die warmer wordt, zet uit. Denk ter vergelijking maar eens aan bruggen die op hele hete dagen zo uitzetten dat ze niet meer open of juist niet meer dicht kunnen. Dat is waarom bruggen op warme dagen vaak met water gekoeld worden.
Nieuwe Wetering, Fred Neijenhoff
Die warmere en dus uitgezette lucht bevat dezelfde hoeveelheid moleculen als koude lucht. Maar omdat de lucht is uitgezet, is er meer ruimte tussen de moleculen. En daardoor is er dus meer plek voor vocht in die lucht. Die grotere hoeveelheid vocht in de lucht is potentiele regen. Dat betekent dat er uit warmere lucht -als het tot regen komt- veel meer regen kan vallen dan uit koudere lucht.
Warmere lucht stijgt sneller
Warme lucht stijgt op. Denk maar aan een hete luchtballon. De vlam verwarmt de lucht in de ballon, en de ballon stijgt op. Hoe heter de lucht in de ballon, hoe sneller de ballon stijgt. Warme lucht blijft stijgen zolang de lucht er omheen kouder is. Daarbij koelt de warme lucht wel af, en omdat koudere lucht minder vocht kan bevatten dan warme lucht, gaat het teveel aan vocht condenseren en dat leidt tot wolkvorming en uiteindelijk tot regen.
Gulpen, Wouter van Bernebeek
Zolang die afkoelende lucht wordt omgeven door nog koudere lucht, blijft de lucht stijgen en vormt zich neerslag. Hoe warmer de lucht, hoe sneller de stijging. En dus ontwikkelt zich in heel korte tijd een forse stortregen.
De straalstroom wordt zwakker
De straalstroom is een krachtige wind die op zo'n 10 kilometer hoogte van west naar oost waait. Die wind (tot wel 400 kilometer per uur) ontstaat door het temperatuurverschil van de Noordpool met de Evenaar. Doordat de Noordpool sneller opwarmt dan het gebied rond de Evenaar, neemt het temperatuurverschil af en verzwakt de straalstroom. Dat heeft vele effecten op ons weer. Meer daarover vind je hier: de straalstroom
De straalstroom
In het geval van de overstromingen van juli speelde de verzwakte straalstroom ook een rol. De straalstroom is namelijk ook de motor van lagedrukgebieden die bij ons voor neerslag zorgen. Hoe zwakker de straalstroom, hoe trager lagedruk- (en dus ook regengebieden) zich verplaatsen.
Door deze drie factoren kon een zeer intensieve regenzone 2 dagen boven vrijwel hetzelfde gebied blijven hangen met de rampzalige gevolgen waar we allemaal de beelden van gezien hebben. Natuurlijk speelden er ook factoren mee die niet met klimaatverandering te maken hebben. Zo viel al die regen in een heuvelachtig gebied met soms steile hellingen en smalle riviertjes met dichtbebouwde dalen. Het water stroomde van de hellingen als in een trechter naar de riviertjes die al dat water niet konden verwerken. Eerder deze zomer gebeurde dat ook al in het Limburgse Eygelshoven. Ter vergelijking: afgelopen zondag viel er een enorme hoeveelheid regen in delen van Friesland. Daar speelden dezelfde factoren: Een traag trekkend lagedrukgebied en warme lucht met veel vocht en dus intensieve regen. Maar in het vlakke Friesland leidde dat wel tot schade, maar gelukkig niet tot doden of gewonden.
Heerenveen, Albert Thibaudier
De conclusie is dus dat klimaatverandering de oorzaak was van de ramp die in juli Duitsland, de Ardennen en Limburg trof. Maar wat kunnen we met die kennis? Naast het tegengaan van opwarming van de aarde gaat het er ook om dat we ons wapenen tegen de gevolgen waar we nu al mee te maken hebben. Dus meer capaciteit voor riolen en meer ruimte voor rivieren. Maar ook meer plekken waar water de grond in kan zakken. Dat kan al in onze eigen tuin, door tegels te vervangen door beplanting. Dat zorgt ook nog eens voor een koelere tuin in warme periodes. Zo kunnen we dit soort weersextremen die steeds vaker voor gaan komen beter aan.
