Je hebt er vast wel eens van gehoord: El Niño en La Niña. Enkele dagen geleden meldde het NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) officieel een zogenaamde ‘La Niña Watch’. Blijkbaar zijn de komende maanden de omstandigheden voor het ontstaan van een La Niña gunstig, maar het is géén garantie dat het ook daadwerkelijk zo ver komt. Hoe ontstaan deze weerfenomenen eigenlijk en wat betekenen ze voor het weer over de hele wereld?
Zeewatertemperatuur oostelijke Stille Oceaan
De twee fenomenen hebben allemaal te maken met de zeewatertemperatuur in de oostelijke Stille Oceaan, voor de kust van Zuid-Amerika. Beide fenomenen kunnen worden samengevat in de term ‘El Niño Southern Oscillation’ (ENSO). Het betekent niets anders dan periodes waarin de zeewatertemperaturen over de oostelijke Stille oceaan veranderen. Veranderde zeewatertemperaturen hebben ook effect op de luchtdruk (en dus het weer) boven deze gebieden. Maar niet alleen boven deze gebieden…
El Niño
Normaal gesproken waaien rondom de evenaar de bekende passaatwinden uit het oosten. Het gevolg is dat relatief koel zeewater uit de diepere oceaan naar boven komt voor de kust van Zuid-Amerika, nabij Peru. Dit water is vaak rijk aan voedingsstoffen, waardoor de plankton- en visgroei wordt gestimuleerd.
Echter, bij een El Niño warmt het zeewater voor de kust van Peru en Ecuador juist op. Het verschil in zeewatertemperatuur tussen Azië en Zuid-Amerika brengt vervolgens een passaatwind op gang die precies een tegengestelde richting heeft vergeleken met de oorspronkelijke passaatwind. Boven het relatief warme zeewater nabij Peru en Ecuador kan de lucht dan gemakkelijk stijgen. Deze lucht koelt af en condenseert, met als gevolg de vorming van soms grote buienwolken. In Azië zorgen de dalende luchtbewegingen boven het relatief koude zeewater juist voor drogere omstandigheden.
Tijdens een El Niño waaien de oostelijke passaatwinden niet langer meer. Nabij Zuid-Amerika zorgt dit voor nattere omstandigheden, terwijl dit in Azië vaak voor droogte zorgt.
Bovendien bevat dit warmere water veel minder voedingsstoffen en ook de visvangst gaat hiermee dus achteruit. Voor de vissers in deze omgeving is dat vaak rampzalig. De gevolgen van een El Niño zijn in de winter soms wereldwijd te merken, afhankelijk van de kracht van dit fenomeen. Ook in Afrika, Australië en zelfs Noord-Amerika kan dit veranderde weerpatroon bijzonder grote gevolgen hebben. Zo kunnen tijdens een El Niño de bosbranden in Australië extreem heftig zijn. Voor Europa zijn de gevolgen vaak verwaarloosbaar klein.
De gevolgen van een (krachtige) El Niño blijven niet beperkt tot alleen Zuid-Amerika en Azië. Óók in andere werelddelen zijn de gevolgen van het veranderde weerpatroon soms goed merkbaar.
Bijzonder krachtige El Niño’s
Soms komen er bijzonder krachtige El Niño’s voor. Dit was bijvoorbeeld het geval in 1997/1998, maar ook in 2015/2016 was de El Niño erg krachtig. De gevolgen voor het weer zijn dan vaak nóg groter en extremer. Zoals inmiddels bekend, zorgt een El Niño voor verhoogde neerslagkansen nabij Zuid-Amerika. Tijdens de El Niño van 2015/2016 kleurde bijvoorbeeld de Atacama-woestijn in het noorden van Chili roze, één van de droogste plekken op aarde! Normaal valt hier gemiddeld maar 5 millimeter neerslag per jaar door de sterke aflandige (oostelijke) wind.
La Niña
Het tegenovergestelde van een El Niño is de zogenaamde La Niña. Bij zo’n situatie worden de normale omstandigheden eigenlijk versterkt. Het zeewater boven de oostelijke Stille Oceaan koelt dus nóg verder af en het zeewater bij Azië warmt nóg verder op. De oostelijke passaatwinden die er normaal waaien worden op deze manier versterkt. Het gevolg is dat er nog meer koud water uit de diepe oceaan aan de oppervlakte voor de kust van Zuid-Amerika omhoog komt, waarmee de vissers dus heel erg blij zullen zijn! Het gevolg van dit veranderde weerpatroon is dat boven Azië juist nóg meer neerslag zal vallen, terwijl het nabij Peru en Ecuador nóg droger wordt. Echter, óók voor de La Niña blijven de gevolgen in de wintermaanden niet alleen beperkt tot deze gebieden.
Tijdens een La Niña waaien de 'normale' oostelijke passaatwinden vaak juist nóg sterker. Nabij Zuid-Amerika zorgt dit voor drogere omstandigheden, terwijl dit in Azië vaak voor nattigheid zorgt.
Ook tijdens een (krachtige) La Niña blijven de gevolgen niet alleen beperkt tot Zuid-Amerika en Azië. Óók in andere werelddelen zijn de gevolgen van het veranderde weerpatroon soms goed merkbaar.
Hoe komen we aan deze naam?
El Niño betekent in het Spaans simpelweg ‘de jongen’ en La Niña ‘het meisje’. Aangezien beide periodes vaak een half jaar duren met de piek in de maand december, refereren de namen aan het ‘kerstkind’. Het is een benaming die de vissers in Peru hebben gegeven. De tijd rondom Kerst is bij uitstek de tijd waarbij deze fenomenen terug kunnen keren.
Er is dus nog geen garantie dat het aan het einde van dit jaar tot een La Niña komt, maar de voortekenen zijn er wel degelijk. En vanaf nu weet je de gevolgen voor het weer ook. De tijd zal het leren.
