Het seizoen voor de lichtende nachtwolken is begonnen, want de eerste meldingen zijn alweer binnengekomen. Hoe ontstaan ze en wanneer kun je ze zien? Je leest het in deze blog!
Wat zijn lichtende nachtwolken?
Het is eigenlijk een heel gek idee. De zon gaat onder en de hemel wordt donker. In principe zie je dan alleen nog maar sterren op een heldere nacht, maar in de zomer kun je ook zomaar eens oplichtende wolken zien. Je kunt ze zien als je richting het noorden kijkt en ze kunnen na zonsondergang of voor zonsopkomst te zien zijn.
Het zijn alleen niet de standaard wolken zoals we die gewend zijn. De "standaard" bewolking is in de onderste laag van de atmosfeer, de troposfeer, te vinden. Lichtende nachtwolken daarentegen zitten vele malen hoger in de atmosfeer.
Hoe ontstaan ze?
Lichtende nachtwolken ontstaan op zo'n 80-85 kilometer hoogte. Ze zijn daarom ook niet te vinden in de troposfeer, maar in een veel hogere luchtlaag van onze atmosfeer: de mesosfeer. In principe is het in deze luchtlaag kurkdroog en kan de lucht niet condenseren voor wolkenvorming. Toch lukt het deze lichtende nachtwolken om te vormen. Gek hè?
De luchtlagen van de atmosfeer. Lichtende nachtwolken zijn te vinden in de mesosfeer.
Iedere wolkendruppel heeft een zogeheten condensatiekern nodig. Dat is een heel klein stofdeeltje waar het water aan kan zitten om te condenseren. Bij de standaard wolken zijn die condensatiekernen vaak in overvloed aanwezig, mede door de uitstoot van fijnstof. Op 80 kilometer hoogte kan daarentegen geen fijnstof komen. Die kleine condensatiekernen in de mesosfeer hebben we dan ook voornamelijk te danken aan meteoren die in die luchtlaag opbranden en stofdeeltjes achterlaten.
Toch komen we met alleen stofdeeltjes er alsnog niet. Het is op 80 kilometer hoogte zeer droog en dat maakt het moeilijk om condensatie plaats te laten vinden. Ruw geschat, is de hoeveelheid vocht in de mesosfeer zo'n 0,03% van de hoeveelheid vocht in de troposfeer. Het moet daarom ontzettend koud zijn om condensatie (en dus wolkenvorming) plaats te laten vinden. Om precies te zijn: het moet kouder dan zo'n -90 graden Celsius zijn. Pas dan gaat het water aan die condensatiekernen zitten en ontstaan er ijskristallen. Het gevolg: er ontstaan wolken!
Waarom zien we ze alleen in de nacht?
Ook overdag kunnen deze lichtende nachtwolken aanwezig zijn. Toch zien we ze dan niet, doordat de zon er doorheen schijnt en we alleen blauwe lucht zien. Na zonsondergang en voor zonsopkomst is het daarentegen een ander verhaal.
Zodra de zon onder gaat, zien wij geen directe zonnestralen meer. Doordat lichtende nachtwolken op zo'n grote hoogte hangen, kan voor ons dan wel de zon al onder zijn, maar door de kromming van de aarde is dat voor die wolken nog niet het geval. Daar zien ze dan alsnog direct zonlicht en dat licht wordt vervolgens onze kant op gereflecteerd, waardoor we ze zelfs met een zwarte hemel kunnen zien. Dit is ook de reden dat lichtende nachtwolken zo mooi oplichten.
Wanneer kunnen we ze weer zien?
We zijn eigenlijk niet in staat te voorspellen of lichtende nachtwolken gaan ontstaan of niet. Een ding is wel zeker: je kunt ze niet zien als er een pakket bewolking voor hangt. Voor komende nacht zit dat nog wel goed, want dan is het vrijwel helder. In de nacht naar woensdag is het niet helemaal helder, maar er zitten wel opklaringen in de verwachting. De komende twee nachten is er dus een kansje, mits er ook daadwerkelijk weer lichtende nachtwolken aanwezig zijn, om ze te zien. Na die twee nachten wordt het wisselvalliger met beduidend meer bewolking.
Heel de zomer zijn deze wolken te zien, gelukkig, dus wees niet getreurd als het de komende dagen niet lukt. Als je nog niet in bed ligt en af en toe naar buiten kijkt na zonsondergang, kan het zomaar zijn dat deze zomer een keer zulke fotogenieke wolken te zien zijn! Het seizoen is tenslotte nog maar net begonnen en het hoogtepunt moet nog komen.
De foto's gebruikt voor deze blog zijn foto's uit het archief. We hebben helaas geen bruikbare foto's van de afgelopen nachten, maar voel je zeker vrij om een foto in te sturen als je lichtende nachtwolken ziet!
