De komende dagen wordt het kouder door de invloed van een hogedrukgebied. Vaak is de lucht heel vies tijdens een periode met hogedruk. Dat houdt natuurlijk nadelige gevolgen in voor de gezondheid. Als de lucht er zo vies uitziet, is er sprake van smog.
Foto: Daniel Stein, Los Angeles, 2007
Het woord “smog” komt van de Engelse woorden “smoke” en “fog”. Dat is een heel goede (en korte) beschrijving van wat smog is: vieze mist! Smog ontstaat als er veel ozon en fijn stof in de atmosfeer zitten. Het fijn stof is vooral afkomstig van de uitlaatgassen uit auto’s, fabrieken en open haarden. In de winter zit er ook meer zwaveldioxide in de lucht.
De hoeveelheid smog in de atmosfeer wordt geclassificeerd volgens drie niveaus: geen of geringe smog, matige smog en ernstige smog.
Sinds de industriële revolutie in de 19e eeuw is de luchtvervuiling een steeds groter wordend probleem. Toch ziet de lucht er niet altijd vies uit. Dit hangt af van het weer.
Wanneer is smog te zien?
Smog ontstaat als de atmosfeer vrij rustig is. Dit gebeurt niet in één dag! Een stabiele atmosfeer komt voor bij hogedrukgebieden. Smog is te zien als er een aantal dagen een hogedrukgebied boven Nederland ligt. Daarnaast kan er zich in de winter, tijdens de zonsopkomst of zonsondergang, ook smog ontwikkelen. Dat gebeurt als er ’s nachts zich een inversie vormt.
Inversie
Normaal gesproken daalt de temperatuur naarmate je hoger in de atmosfeer komt. Als de temperatuur stijgt met hoogte, is er sprake van een inversie. Soms vormt er ’s nachts een inversie. De aarde straalt 's nachts warmte uit waardoor de lucht, die het dichtst bij het aardoppervlak bevindt, afkoelt. Vooral bij zonsopkomst zie je vaak een beetje smog of luchtvervuiling.
Smog is niet alleen zichtbaar bij een zonsopkomst of -ondergang. Het kan ook zijn dat smog de hele dag boven een stad blijft hangen. Dat gebeurt tijdens een lange periode van hoge druk.
Een hogedrukgebied gaat gepaard met grootschalige daling van lucht (subsidentie). Als gevolg van drukverhoging in deze luchtlaag stijgt de temperatuur ervan. (Denk aan de algemene gaswet in natuurkunde: pV = nRT hoe hoger de druk, hoe hoger de temperatuur). Daardoor vormt zich een "deksel" of in meteorologische termen een subsidentie-inversie onderin de atmosfeer.
Deze deksel in de atmosfeer zorgt ervoor dat de luchtdeeltjes van de onderste luchtlaag niet goed mengen met de luchtlaag daarboven. Dus die vieze lucht blijft gevangen zitten onder de inversie en dan is er sprake van smog.
De Russische Beer
De laatste paar dagen heeft bijna iedereen het over de "Russische Beer". Deze beeldspraak verwijst naar de koude en droge lucht, die met een oostelijke stroming naar Nederland wordt aangevoerd. Daarvoor is wel een speciale situatie in de atmosfeer nodig!
In het noordelijk halfrond beweegt de lucht rond een hogedrukgebied met de klok mee. Boven Scandinavië ligt inmiddels een hogedrukgebied. De lucht stroomt vanuit het noorden over het koude en besneeuwde landoppervlak van Scandinavië en Rusland, waardoor de lucht zelfs nog verder afkoelt.
Zo’n hogedrukgebied blijft ongeveer een week op dezelfde plaats liggen. Ook hoger in de atmosfeer vormt er deze keer een hogedrukgebied boven Scandinavië. Dus er vormt zich een inversie. Hebben we de komende dagen met smog te maken?!
Winterkou met of zonder smog?
De kou van komende dagen komt oorspronkelijk van de Noordpool en heet arctische lucht. Deze luchtsoort is schoner dan bijvoorbeeld de lucht die vanuit het zuidoosten ons land binnenstroomt. Tijdens deze hogedrukperiode is er naar verwachting weinig of geen smog, alleen maar de dagelijkse luchtvervuiling.
De actuele luchtkwaliteit in Nederland kun je op onze website terugvinden.
