Op dit moment ligt in Zuid-Limburg het dikste pak sneeuw van Nederland! Lokaal ligt er meer dan 10 cm en zondag valt er zelfs nog wat meer sneeuw bij. Hoe komt het eigenlijk dat vooral daar veel sneeuw ligt? En hoeveel sneeuw valt er zondag bij? Een analyse.

Meerdere redenen

Het feit dat er momenteel in Zuid-Limburg zoveel sneeuw ligt ten opzichte van de rest van Nederland, heeft meerdere redenen. Zo spelen hoogte, afstand tot de Noordzee en trekrichting van de buien afgelopen vrijdag allemaal een belangrijke rol. We leggen ze allemaal eens onder de loep.

Hoogte

De reden die iedereen waarschijnlijk als eerste aanhaalt, is de hoogte van het gebied. Zuid-Limburg staat natuurlijk bekend om haar heuvellandschap en inderdaad, bovenop de hoogste heuveltoppen ligt momenteel de meeste sneeuw! 

Figuur 1: Ruim 10 cm sneeuw lag er vanochtend vroeg op de Vaalserberg!

Hoe hoger, hoe kouder

De meeste mensen weten: hoe hoger je komt in de atmosfeer, hoe kouder het is. Kijk maar naar de Alpen: ondanks dat die veel zuidelijker liggen dan ons kikkerlandje, is het daar voor sneeuwpret in de winter veel beter vertoeven! Hogerop is het immers kouder, en valt dus ook sneller sneeuw. 

Bodem als verwarming

Dit heeft twee redenen. Allereerst verwarmt de straling van de zon niet direct de lucht zelf, maar het aardoppervlak, oftewel de bodem. Dit merk je vooral ’s zomers goed op een zandgrond of bijvoorbeeld asfalt: dat kan bij een brandende zon letterlijk gloeiend heet worden! Deze hete bodem verwarmt vervolgens de lucht vlak erboven, die dan weer kan opstijgen en zo wordt de atmosfeer langzaam verwarmd. Soms zie je de lucht ook echt opstijgen boven hete oppervlakken.

Figuur 2: De zon verwarmt het aardoppervlak, het aardoppervlak verwarmt vervolgens de atmosfeer. De zon verwarmt de atmosfeer (en dus de lucht) niet direct zelf!

Zo werkt het dus ook in de winter: de zon verwarmt de bodem en die verwarmt vervolgens de lucht die daarboven zit. Je zou de bodem dus kunnen zien als een soort van verwarming voor de atmosfeer. Hoe verder je dus van deze zogenaamde “verwarming” af gaat zitten, hoe kouder het uiteraard wordt! 

Luchtdruk lager

Er is echter ook nog een tweede reden. Hoe hoger je komt, hoe lager de luchtdruk is. Dit merk je in bijvoorbeeld een vliegtuig of als je snel een berg af rijdt: je oren gaan dicht zitten of ploppen juist. Dit komt doordat er op de grond altijd heel veel lucht boven je zit, die als het ware op jou (en dus ook je trommelvlies) drukt. Hoe hoger je gaat, hoe minder lucht er boven je zit (en hoe meer lucht onder je), dus hoe minder hard die lucht tegen jou kan drukken. Het gevolg: de luchtdruk is lager.  

Figuur 3: Een schematische weergave van warme lucht dicht bij het aardoppervlak onder hoge druk en koudere lucht hoger in de atmosfeer met een veel lagere luchtdruk. 

Dit merkt de lucht die stijgt ook. Temperatuur is eigenlijk niets anders dan hoe snel luchtmoleculen bewegen. De luchtmoleculen krijgen hogerop opeens veel meer ruimte (aangezien de luchtdruk lager is, wordt er minder hard op een pakketje met lucht gedrukt en zet dit pakketje met lucht zogenaamd uit), waardoor ze minder snel gaan bewegen. Gevolg: het wordt kouder.

Vijlen en Vaals hoogste plekken van Nederland

Dit verklaart waarom het in Vijlen en Vaals zo snel tot een mooie sneeuwlaag kon komen! Dit zijn namelijk de hoogste plekken van Nederland, met zo’n 250-320 meter boven zeeniveau. Hierdoor is het er altijd net een fractie kouder, waardoor de sneeuw er net een fractie sneller blijft liggen dan lager in het dal. Dat maakt soms het verschil in een aantal centimeter, of zelfs überhaupt een sneeuwdek. 

Figuur 4: Soms maakt 50 meter al het verschil tussen wel of geen sneeuwdek... Deze grens kan ontzettend scherp zijn!

Ook in het dal meer sneeuw dan in rest van Nederland

Die hoogte kan echter niet de enige reden zijn, want ook in de relatief wat lager gelegen delen ligt er veel sneeuw momenteel. Zo werd er ook in Maastricht (zo’n 50 meter hoogte) door weeramateurs ongeveer 10 cm gemeten en zelfs in Brabant kwam het tot zulke getallen.

Figuur 5: Het sneeuwdek vanochtend (zaterdag 21-1-2023) in centimeters gemeten door het KNMI. De codes 97 en 98 staan voor een gebroken sneeuwdek of <1 cm sneeuw, niet voor het aantal centimeters! 

Dat kan niet alleen verklaard worden aan de hand van het hoogteverschil… Daarom een tweede reden voor deze sneeuwverdeling in Nederland!

Buiengebied trok precies goed over

Het buiengebied van afgelopen vrijdag trok namelijk precies van noordwest naar zuidoost in een rechte lijn van ongeveer de regio Den Haag via Eindhoven richting Zuid-Limburg, goed te zien op onderstaand radarbeeld.

Figuur 6: Een buientrein trekt precies tussen de rode lijnen in zijn geheel van noordwest naar zuidoost. In dit gebied viel dus ook de meeste sneeuw.

Ook een flink stuk van België kreeg dit gebied over zich heen! Daar ligt ook sneeuw, maar dat wordt niet weergegeven op kaartjes van het KNMI in Nederland. Dit verklaart waarom er in het noorden en oosten bijvoorbeeld totaal geen sneeuw viel. In de regio Utrecht en in de Betuwe viel ook wel wat sneeuw, maar hier trok bovenstaande buientrein (tussen de rode lijnen) niet helemaal in de lengte over. Slechts een enkele bui was daar niet genoeg om voor een sneeuwdek van meerdere centimeters te zorgen. 

En Zuid-Holland, Zeeland en West-Brabant dan?

Goede vraag! Dat is de laatste factor in het geheel: de afstand tot de Noordzee… Deze is in deze tijd van het jaar namelijk nog altijd 6 tot 9 graden, flink boven het vriespunt dus. Als de wind van zee komt, zoals afgelopen vrijdag, is het dus voor sneeuw van belang om zo ver mogelijk van de Noordzee af te zitten! Dit is de reden dat het sneeuwdek pas in Oost-Brabant echt goed stand bleef houden.  

Morgen opnieuw sneeuwval in Zuid-Limburg

Alsof het nog niet genoeg was voor de sneeuwliefhebbers in Zuid-Limburg, gaat het ook morgen weer de hele dag sneeuwen in die regio! Echt alleen in Zuid-Limburg, noordelijker trekt het neerslaggebied namelijk niet.

Figuur 7: De frontenanalyse voor zondag 13.00u. Een kleine occlusie (paarse lijn) zorgt in het uiterste zuiden van Limburg voor wat sneeuwval.

Lichte sneeuwval

Zo hard sneeuwen als het afgelopen vrijdag deed, gaat het echter niet meer doen. Het gaat de hele dag licht sneeuwen, waardoor er uiteindelijk maximaal 1-3 cm bij gaat vallen. Dat is iets heel anders dan de ruim 10 cm die in een paar uur viel! 

Figuur 8: Het verwachtte radarbeeld voor zondagmiddag 12.00u. In Zuid-Limburg valt wat lichte sneeuw, in de rest van het land is het droog. Bekijk hier zelf de radar 24-uur vooruit.

Het zou dus wel opnieuw glad kunnen worden op sommige wegen, maar van bijvoorbeeld een code oranje situatie zal geen sprake zijn. In de rest van het land blijft het droog en rustig weer met temperaturen boven 0. Wie dus dit weekend nog wil genieten van echt verse sneeuw terwijl het valt, zal zondag richting Zuid-Limburg moeten rijden! 

Figuur 9: De verwachting voor zondag. In Zuid-Limburg sneeuw en temperaturen rond het vriespunt, in de rest van het land is het warmer en droog.