Het is vandaag 1 juni, wat betekent dat de meteorologische zomer van start is gegaan! Voor ons meteorologen is vanaf vandaag dus de zomer officieel begonnen, maar waarom is dit niet 20 of 21 juni, de datum waarop de meeste mensen vinden dat de zomer echt is begonnen? Alles over de verschillende zomers, een terugblik op de lente van 2024 en een vooruitblik op de eerste zomerdagen van dit jaar. 

De astronomische zomer

Voor meteorologen beginnen seizoenen altijd op een ander moment dan voor onder andere astronomen. Voor astronomen bepaalt de stand van de zon namelijk wanneer er een seizoenswisseling plaatsvindt. De astronomische zomer begint meestal op 21 juni, als de zon vanuit de aarde gezien het noordelijkst staat. Dat is dan ook altijd de langste dag van het jaar. Over die langste dag en het begin van de astronomische zomer hebben we vorig jaar een zeer uitgebreide blog geschreven, die je hier kunt lezen. 

Figuur 1: Als de aarde zo gedraaid is richting de zon, dat deze recht boven de noordelijke keerkring staat, begint officieel de astronomische zomer.

Dit jaar begint de astronomische zomer echter op 20 juni! Dit is meestal 1x in de vier jaar het geval, wat te maken heeft met het feit dat een jaar niet exact 365 dagen duurt. Dit wordt elke vier jaar gecorrigeerd door middel van een schrikkeldag. 22 September staat de zon weer precies op de evenaar en begint de astronomische herfst. Veel mensen houden de astronomische data aan als het gaat om de seizoenen. Je zult dus niet snel iemand horen zeggen dat de zomer op 1 juni begint, zoals wij meteorologen wel doen.

Figuur 2: Hier zie je hoe de aarde gedraaid staat ten opzichte van de zon als de andere astronomische seizoenen beginnen. 

De meteorologische zomer

Waarom begint de meteorologische zomer dan zo vroeg al, op 1 juni? Voor ons meteorologen staat de zon los van de seizoenen. Meteorologische seizoenen beginnen altijd op de 1e van de maand. Dat heeft met niets anders te maken met dat het voor de statistieken handig is voor meteorologen om seizoenen bij te houden per kalendermaanden. Dat doen we, zodat we makkelijk records en klimaatgegevens kunnen opslaan en verwerken. Consistentie is namelijk erg belangrijk bij onder andere klimaatonderzoek en dat is dus ook dan een van de redenen waarom meteorologen dat op deze manier doen.

Als we dit niet zouden doen, zouden de seizoenen de hele tijd van datum wisselen. Al in 1780 werd dit besloten door een internationale organisatie die zich bezig hield met de meteorologie, dat een nieuw seizoen altijd begint op de 1e van de maand. Voor ons eindigt de zomer dan ook op 31 augustus, terwijl de astronomische zomer pas op 22 september eindigt!

Lente 2024: Recordwarm, zeer nat & somber

Nu de zomer dus officieel begonnen is, kunnen we ook wat zeggen over de afgelopen lente. Het KNMI meldt dat de lente recordwarm, zeer nat & somber is verlopen. Dat "zeer nat" & "somber" zal misschien niet als een verrassing komen voor velen, maar dat het ook een recordwarme lente is geweest zullen veel mensen misschien niet aan hebben zien komen! Toch is het zo: alle maanden waren te warm, vooral maart en mei. Maart was recordwarm, mei een van de warmste.

Figuur 3: De zeer warme mei die we net achter de rug hebben. Je ziet dat de gemiddelde temperatuur (de groene lijn) bijna non-stop boven de norm zit (de zwarte lijn). Het was niet bijzonder heet overdag, maar gemiddeld gezien dus toch een zeer warme meimaand. 

Het was toch een slechte lente?

Waarom we dat dan toch niet zo ervaren? Dat heeft natuurlijk alles te maken met het bijbehorende weerbeeld. Het kan natuurlijk best warm zijn buiten, maar als het met bakken uit de lucht komt vallen of de hele dag zwaar bewolkt is, zullen we het niet als een warme dag ervaren. Bovendien gaat het hierbij over de gemiddelde temperatuur over 3 maanden lang, zowel 's nachts als overdag. Als de nachten dus allemaal heel erg warm waren, merken we daar niet veel van, de meeste mensen slapen 's nachts immers.

Figuur 4: De hoeveelheid neerslag deze recordnatte meimaand in De Bilt. Je ziet dat er ruim 2x zoveel is gevallen als normaal.  

Ook is het een hele lange meetreeks. Soms is twee weken zonnig weer met 25 graden in april al voldoende voor mensen om het een lekkere lente te vinden, terwijl het in maart (ook nog steeds de lente) misschien nog wel gesneeuwd en gevroren heeft. Dat is men dan echter al lang weer vergeten, maar die lente is dan toch echt kouder verlopen!

Figuur 5: Men vergeet nog wel eens dat het ook eind april nog erg koud kan zijn! Dit was Koningsdag 2016, toen er in de Ardennen (vlakbij Nederland) een dik pak sneeuw viel.

Daarom is het ook zo belangrijk af te gaan op metingen, in plaats van op je gevoel, anders had je nooit verwacht dat dit ook de warmste lente ooit ging zijn. Hieronder zie je bijvoorbeeld de recordwarme maand maart van dit jaar.

Figuur 6: De recordwarme maartmaand in 2024. Je ziet het, het is niet extreem heet, de temperatuur komt zelfs niet boven de 20 graden uit overdag, maar toch was dit de warmste maartmaand ooit gemeten! In maart is het meestal nog niet zo warm, maar deze maand telt wel mee als lentemaand. 

Vorig jaar vonden we de lente ook erg slecht!

Een grappig detail: ook vorig jaar klaagde men dat het een slechte lente zou zijn. Toen schreven we deze blog, waarin we uitlegden dat we vooral voorgaande lentes erg verwend waren geweest wat betreft zonneschijn. Zo vonden de top 10 zonnigste lentes allemaal na het jaar 2000 plaats! Nu we dat normaal zijn gaan vinden in de lente, zijn we vergeten wat eigenlijk normaal is qua weer in de lente. Dat draagt bij aan het feit dat we ook deze lente weer erg slecht vinden.

Figuur 7: Een blog van dit jaar? Nee, die van vorig jaar, uit april 2023! Ook toen vonden we de lente erg slecht...

Mei 2024 recordnat

Oké, misschien hebben we dit jaar wel wat meer te klagen dan vorig jaar. Het was namelijk wel erg nat de afgelopen tijd: de maand mei was zelfs recordnat! Zo nat was het dus nog nooit in de maand mei, en dat hebben veel mensen ook zo beleefd. Op veel plekken viel meer dan 2x de normale maandhoeveelheid, met soms uitschieters naar boven door hoosbuien. 

Figuur 8: De neerslagkaart voor de recordnatte meimaand 2024. Vooral in de zuidelijke helft van het land viel veel neerslag, soms zelfs meer dan 200 mm. In de noordelijke helft viel ook veel neerslag, maar dat was meer richting normaal voor de maand mei.

Begint de zomer met zomers weer?

Om daar maar meteen kort over te zijn: nee. Voorlopig staat er geen zomerweer op het programma! Wel wordt morgen, zondag 2 juni, waarschijnlijk de eerste volledige droge dag sinds 12 mei, alweer 20 dagen geleden. Daar moet men echter snel van genieten, want maandag is het wisselvallige weer gewoon weer terug. Het lijkt er echter wel op dat het vanaf aankomende woensdag wat minder somber gaat worden, met dus meer ruimte voor de zon. Er blijft echter elke dag kans op wat regen of een bui en de temperatuur komt nog niet echt hoger uit dan 20 graden. 

Figuur 9: De meerdaagse verwachting voor komende week. Echt stabiel zomerweer zit er voorlopig nog niet in.