Na een weekend van (vrijwel) droog weer, is vandaag de paraplu weer handig. Als het gaat om hoeveel regen er valt, hebben de meteorologen het altijd over "millimeter". Om de hoeveelheid millimeters te meten, heb je natuurlijk een regenmeter nodig! De plaats waar zo'n regenmeter is en hoeveel neerslag er gemeten wordt, kunnen weer handig zijn voor de neerslagradars!
Je hoort en leest het regelmatig in het weerbericht: ‘millimeters’. Het is soms wat lastig voor te stellen wat dat nou precies betekent. De hoeveelheid regenwater wordt uitgedrukt in millimeters (mm). Eén millimeter regen komt overeen met 1 liter water op een oppervlakte van 1 vierkante meter. Dit betekent dus dat een regenhoeveelheid van 10 mm, 10 liter water op één vierkante meter betekent. Om het iets meer te duiden: in een emmer gaat zo’n 10 liter. Een neerslaghoeveelheid van 10 millimeter, betekent dus niks anders dan één emmer water op één vierkante meter.
Krijg je zo'n hoeveelheid binnen één uur, dan is er snel sprake van wateroverlast. Dat komt vaker in de zomer voor met de zomerse (onweers)buien. In de winter krijg je misschien 1 millimeter per uur, maar als het een hele dag lang zo blijft regenen, heb je ook al snel heel veel water in de regenmeter.
Neerslag meten: makkelijk toch?
Het klinkt simpel: neerslag meet je met een regenmeter. De regenmeter is een trechtervormig instrument dat eigenlijk de neerslag verzamelt in een daarvoor bestemde bak. Simpel toch? Er zijn verschillende op de markt, van de analoge 'huis-tuin-en-keuken-regenmeter' tot een zeer nauwkeurige elektronische variant. Bij de ene lees je de hoeveelheid af op de regenmeter zelf, bij de andere worden de gegevens op een beeldscherm weergegeven.
Een regenmeter (Foto: Adri Joosse, Oost-Souburg)
Heel belangrijk bij het meten van neerslag is echter de opstelling van de regenmeter zelf. Een regenmeter mag niet te hoog geplaatst worden (het liefst op een hoogte van 30 tot 50 cm) en het moet ook niet te dicht bij gebouwen geplaatst worden. In een weertuin is het net wat anders. Daar wordt van een grindbak gebruik gemaakt. De verlaging zorgt ervoor dat wind niet teveel invloed heeft op de neerslag, waardoor het minder makkelijk over de regenmeter heen kan waaien.
Een regenmeter in de Engelse opstelling (in een grindbak), zoals ze in gebruik zijn bij het KNMI
Maar wat als neerslag valt in de vaste vorm, dus zoals sneeuw? Dán wordt de neerslag gesmolten door een verwarmingselement en kan de hoeveelheid neerslag makkelijk gemeten worden.
Bij Buienradar zijn de neerslaghoeveelheden te zien van 32 KNMI stations verspreid over het land. Er zijn gegevens beschikbaar van het afgelopen uur en het afgelopen etmaal. Klik hier.
Hierboven ging het dus met name om de hoeveelheid regen die valt, te kunnen meten. Als het gaat om te zien waar er regen valt, gebruiken we natuurlijk de radar. Hoe een radar werkt, en vooral hoe de Motregenradar werkt, lees je hier.
In Europa zijn er zo'n 200 neerslagradars. Dat is niet genoeg om een goed beeld te vormen van waar de regen valt én hoeveel regen er valt. Neerslagradars kunnen heel veel: ze meten overal met veel ruimtelijke detail, maar ze schieten te kort als het komt bij hoeveel neerslag de grond bereikt. Regenmeters aan de andere kant meten nauwkeurig aan de grond, maar dan alleen plaatselijk.
Een neerslagradar (Bron: NOAA, creative commons license 2.0)
Het zou dus kunnen dat de regenmeters en de neerslagradars elkaar heel goed aan kunnen vullen en bij het KNMI is er juist een studie hierover gedaan. Alleen zijn er te weinig regenmeters van overheidsinstituten, waardoor het "in real time" meten van regen meestal beperkt is. Daarom is er gekeken om van gegevens van amateurweerstations gebruik te maken. Uit deze studie blijkt dat de Europese radarbeelden sterk verbeterd kunnen worden door ze te combineren met regenmetingen van burgers. Dan is het wel nodig om een kwaliteitscontrole toe te passen en foutieve metingen zo veel mogelijk te verwijderen.
Uit de studie van het KNMI blijkt het dus mogelijk te zijn om op deze manier de radarbeelden sterk verbeterd worden. Denk bijvoorbeeld aan buien: ze zijn als popcorn (je weet niet altijd precies waar zo'n bui gaat ontstaan) en het kan zo maar zijn dat een bui valt of langs trekt waar er geen officiële regenmeters zijn, maar in combinatie met radarbeelden wordt zo'n bui wel opgemerkt. En op deze manier kunnen de radarbeelden worden verbeterd in vooral gebieden waar er veel mensen wonen.
Meer over de studie van het KNMI over radarbeelden, vind je hier.
