Vanochtend was het op veel plaatsen een klein wereldje en zelfs op het moment van schrijven van deze blog, was er nog lokaal mist aanwezig. Ook was er vanochtend een heel uniek fenomeen te zien tijdens de mist, namelijk een mistboog! Wat is dat? Hoe ontstaan mist en mistbogen? En hoe ga je veilig om tijdens zulk mistige dagen?

Mist is een speciaal soort wolk dat vooral in de herfst en de winter voorkomt. Soms kan de mist hardnekkig zijn en dan blijft het lang hangen, zoals vandaag plaatselijk voorkomt. Vanochtend om 9.40u was er nog spraken van dichte mist. voor.

Mist is eigenlijk niets anders dan een wolk die vanaf het aardoppervlak uitstrekt hoger op de atmosfeer in. Met normale bewolking is dat natuurlijk niet het geval: de onderzijde van een wolk hangt wat hoger van de grond. Net zoals bij 'normale' bewolking vormt mist als de lucht alle vocht erin niet meer vast kan houden. Vervolgens condenseren waterdruppels op deeltjes in de lucht. Die druppeltjes blijven "hangen" in de lucht en vormen samen de mist. 

Van dichtbij: waterdruppeltjes die mist vormen (Ben pcc via Wikipedia)

Mist ontstaat in de meeste gevallen vanaf de grond. De lucht die zich het meest dicht bij het aardoppervlak bevindt, koelt als eerst af en daarna pas de lucht daar weer boven. Het condenseren van de waterdamp in de lucht en het ontstaan van mist begint daarmee aan het aardoppervlak. In windarme avonden zie je dan ook vaak de dunne mistlaag op de weilanden ontstaan. Deze dunne laag noemen we grondmist en soms ook wel koeienpotenmist. Staat er nauwelijks wind, dan blijft het ook bij grondmist en kunnen we er zonder hinder overheen kijken.

Foto: René Wolk (Enschede)

Staat er een zwakke wind (1-2 Bft), kan er een dikkere mistlaag ontstaan. Dat was bijvoorbeeld het geval afgelopen nacht. In deze situaties spreken we dan van stralingsmist. Met stralingsmist wordt er boven de grondmistlaag 'nieuwe' vochtige lucht toegevoegd door de zwakke wind, waardoor er meer waterdamp condenseert en de mistlaag dikker wordt. 

Er zijn ook andere vormen van mist, namelijk advectieve mist en dooimist. Meer hierover via deze link.

Mist wordt in verschillende categorieën geplaatst. Er zijn 4 categorieën: nevel, mist, dichte mist en zeer dichte mist. We classificeren mist op basis van hoe goed (of hoe slecht) het zicht is:

Als het zicht slecht is, vooral vanwege mist, wordt het gevaarlijk op de weg. Daarom hebben de meeste auto's mistlampen. En dat brengt dan de volgende vraag...

Wanneer mogen de mistlampen aan?!

Mistlampen zijn bij slecht zicht erg belangrijk om ervoor te zorgen dat je auto goed zichtbaar is in het verkeer. Dat maakt het veiliger voor iedereen op de weg. Toch is er soms nog wel verwarring over wanneer welke mistlampen aan mogen. 

De mistlampen aan de voorkant van de auto mogen bij een te slecht zicht door mist, regen of sneeuw aangezet worden. Er is geen "harde" grens voor wanneer je wel of niet deze lampen mag gebruiken, maar meestal wordt een zicht van minder dan 200 meter aangehouden.

Bij de mistlichten aan achterkant van je voertuig is dit een ander verhaal: daar geldt wel een duidelijke grens voor. Alleen bij een zicht van minder dan 50 meter tijdens sneeuwval of mist (geen regen, dus!) mogen de mistachterlampen aangezet worden. Bij meer dan 50 meter zicht kan een mistachterlicht hinderlijk zijn voor andere weggebruikers, want het kan verwart worden met een remlicht.

Weet je niet hoe ver 50 meter is? Gebruik dan herkenningspunten zoals hectometerpaaltjes of lantaarnpalen naast de weg. Op de snelweg zijn de hectometerpaaltjes 100 meter uit elkaar. Zie je het volgende hectometerpaatje? Zet je mistachterlampen dan NIET aan. 

Oplossen van mist

De zon speelt een belangrijke rol in het oplossen van de mist. Door de zon wordt het aardoppervlakte verwarmt. Deze warmte wordt weer uitgestraald. Daardoor wordt de lucht geleidelijk warmer en kan de lucht dus weer meer vocht bevatten. De mist lost dus op. Ook wind kan een rol spelen bij het oplossen van mist.

Maar voordat de mist verdwijnt, kan er misschien nog een heel uniek fenomeen zich voordoen...

De mistboog

Een mistboog is een optische verschijnsel, bijna als een regenboog, maar net even wat anders. Een optische verschijnsel komt door de interactie tussen licht en materie. In het weer gaat het vaak om de interactie van zonlicht met bijvoorbeeld regendruppels of ijskristallen. De interactie tussen het licht en de deeltjes is in de vorm van lichtbreking. 

Zonlicht zien we als wit licht, maar eigenlijk bestaat het uit allerlei verschillende kleuren. Als het zonlicht op een regendruppel of een ijskristal valt, breekt de druppel/kristal het witte licht op en zien we de kleuren waaruit het witte licht bestaat. Deze kleuren worden dan gekaatst aan de achterkant van de druppel. En dit is in kort hoe een regenboog ontstaat.

De waterdruppels in mist zijn een stuk kleiner dan die van regen. Het breken van licht treedt hier dan sterk op. Wanneer het witte licht wordt opgebroken, overlappen de verschillende kleuren waaruit het witte licht bestaat. Het gevolg: een brede witte boog met vaak aan de ene kant een oranje of blauwe rand. Een mistboog is kleiner dan een regenboog. (Meer over regen-, mist- en andere bogen lees je in de blog 'De verschillende bogen'.)

Foto: Friso Schinkel (Ede, 13 september 2024)

Komende nacht opnieuw mist?!

Ook komende nacht is er kans op mist en dan met name in het noorden, midden en oosten van het land. In de loop van de nacht valt vanuit het zuidoosten regen. Dan zou er al van de mist moeten oplossen, maar vooral in het noorden kan het nog tot in de ochtend blijft hangen.