Al een hele tijd zorgt een hogedrukgebied boven Europa voor stralend zonnig lenteweer. Nu is het alweer april, wat betekent dat de zon snel aan kracht wint. Moeten we nu eigenlijk al zonnebrandcrème smeren? Want zo warm is het toch nog niet? Zonkracht heeft echter niets met temperatuur te maken!

Verbrand

De afgelopen dagen zijn heel wat mensen erop uit getrokken Er werd gewandeld, gefietst etc. Ook nu het dit weekend weer iets kouder is geworden, is het uit de wind en in de zon best aangenaam. Je voelt dan ook goed dat de zon deze dagen al meer kracht krijgt. Hoe zit dat dan met de zonkracht? Moet je je al insmeren? Een terechte vraag, want we kregen al meldingen binnen van mensen die verrast waren dat ze verkleurd waren of zelfs lichtelijk verbrand.

Stand van de zon

In de wintermaanden staat de zon veel lager aan de horizon dan in de zomermaanden. Dit heeft veel invloed op de mate van UV-straling. Hoe lager de zon staat, hoe minder UV-straling de aarde weet te bereiken. Een zonnestraal bestrijkt een groter oppervlak, waardoor de concentratie UV als het ware wordt uitgesmeerd. Wanneer de zon hoger staat, zoals in de zomer, bestrijkt dezelfde zonnestraal een veel kleiner oppervlak, waardoor de concentratie UV per oppervlak veel hoger is. In onderstaande plaatjes proberen we dit uit te leggen:

Figuur 1: De stand van de zon in de winter, dezelfde zonnestraal wordt over een heel groot oppervlak uitgesmeerd.

Figuur 2: In de zomer staat de zon veel hoger, waardoor de zonnestraal zich concentreert op een heel klein oppervlak. Hierdoor is de zonkracht veel hoger.

Zonkracht

Zonkracht is een maat voor de hoeveelheid ultraviolette straling (UV) in het zonlicht die de grond op aarde bereikt. Hoe hoger de zonkracht, hoe sterker de UV-straling en hoe groter het risico op huidschade. De zonkracht hangt af van verschillende factoren, zoals de hoogte van de zon aan de hemel (wat we net hebben uitgelegd), de dikte van de ozonlaag en de hoeveelheid wolken. De zonkracht hangt nadrukkelijk NIET af van de temperatuur buiten!! Hoe koud of warm het buiten is, maakt dus niet uit.

Figuur 3: De zonkracht in Nederland per maand

In de maanden juni en juli bereikt de zonkracht in Nederland het maximum en in de maanden december en januari het minimum. De zonkracht wordt uitgedrukt in een schaal van 0 tot 10 (in Europa althans). Hierbij staat 0 voor geen en 10 voor maximaal. Dichtbij de evenaar is de zonkracht het hele jaar door erg hoog, omdat de zon daar bijna altijd loodrecht boven je staat. Ook bovenop bergen is de zonkracht hoger, omdat je letterlijk dichterbij de zon komt, waardoor er minder lucht tussen jou en de zon zit om de schadelijke UV-straling eruit te filteren. In landen rondom de evenaar, maar dus ook op bergen, kan de zonkracht oplopen tot zelfs 15. In onderstaande kaart kun je de maximale zonkracht van vandaag zien overal op de wereld.

Figuur 4: De zonkracht vandaag op de wereld bij een wolkenloze hemel. Bron: E-ESA/WHO

Ook als je richting het zuiden van Europa gaat, zal de zonkracht dus toenemen. Vandaag liggen we met Nederland op de grens van zonkracht 3 en 4, en de komende dagen/weken zal dit alleen maar elke dag toenemen, totdat de zon haar hoogste punt bereikt op zaterdag 21 juni.

Figuur 5: De zonkracht vandaag in Europa. Met Nederland liggen we op de grens tussen zonkracht 3 en 4. E-ESA/WHO

In Nederland maximaal zonkracht 8

In Nederland is 8 de maximale kracht. Dat komt door de breedtegraad van Nederland op de aarde en de positie van de zon t.o.v. de aarde. Op 11 juni 2017 heeft de RIVM een zonkracht van 8,7 gemeten en dat is een absoluut record voor Nederland! Nooit eerder daarvoor werd een zonkracht hoger dan 8,1 gemeten. 

Wanneer is de zonkracht op z'n sterkst?

De zonkracht is op z'n sterkst wanneer de zon het hoogst aan de hemel staat. Deze dagen is dat rond 13:45 uur. De maximale zonkracht die deze week bij een wolkenloze lucht wordt verwacht is 3 á 4. Dat is niet veel zou je misschien zeggen aan de hand van onderstaand plaatje, maar pas op...

Figuur 6: De zonkrachtschaal uitgelegd

Als je langer dan een half uur in de zon bivakkeert, met een onbeschermde lichte huid, dan zou je al kunnen verbanden. Doordat de temperaturen nu wat naar beneden zijn gegaan, kleden mensen zich misschien wat dikker aan, maar toch… De onbeschermde huid loopt wel risico bij langdurige blootstelling aan de zon! Vergeet dus niet te smeren als je op een terrasje in de zon gaat zitten uit de wind. 

Huidtypes

Hoe voorzichtig je in de zon moet zijn, is onder andere afhankelijk van je huidtype.

Er zijn 6 huidtypes te onderscheiden:

1. Heel lichte huid, vaak met sproeten, rossig of licht blond en lichte ogen. Dit type kan maar kort onbeschermd in de zon, verbrandt altijd en wordt niet bruin.
2. Lichte huid, blond haar, lichte ogen. Dit type kan iets langer onbeschermd in de zon, maar verbrandt snel en wordt maar moeilijk bruin. 
3. Licht getinte huid, donker blonde tot bruine haren en vaak donkere ogen. Dit type kan weer iets langer onbeschermd in de zon, verbrand minder snel en wordt makkelijk bruin.
4. Getinte huid, donkere haren en ogen. Kan weer wat langer in de zon, verbrandt bijna nooit en bruint heel goed.
5. Donker getinte huid, verbrandt zelden en bruint intensief.
6. Heeft een zeer donkere of zwarte huid en verbrand nooit.

Beschermen doe je zo.

Hoe snel je verbrand en hoeveel bescherming je nodig hebt is dus afhankelijk van he huidtype en de mate van UV straling. Hoe lichter je huid en hoe sterker de UV straling, hoe meer je je dus moet beschermen. Er zijn verschillende manieren om jezelf te beschermen tegen UV-straling. Hieronder staan enkele tips:

• Blijf uit de zon tussen 12.00 uur en 15.00 uur wanneer de zon het sterkst is.
• Draag beschermende kleding zoals een hoed of pet en een shirt met lange mouwen.
• Draag een zonnebril die 100% van de UV-straling tegenhoudt.
• Smeer je regelmatig in met zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor.
• Zonnebrandcrème werkt door het blokkeren van de UV-straling van de zon

Het blijft voorlopig zonnig

Ook de komende dagen kunnen we nog blijven genieten van volop zonneschijn. Op onze website kun je altijd de actuele zonkracht checken. Wil je weten hoe lang het nog zonnig blijft? Lees dan ons uitgebreide weerbericht.

Figuur 7: De vooruitzichten voor de rest van de week. De zon blijft nog wel een hoofdrol spelen de komende tijd in het weerbeeld!