De afgelopen en ook de komende dagen staan in het teken van winterse neerslag. In dit geval naast regen ook natte sneeuw, maar ook sneeuw die blijft liggen. Wanneer natte sneeuw overgaat in sneeuw die blijft liggen, kan van hele kleine verschillen afhangen. En zo kan het zijn dat er natte sneeuw wordt verwacht en het toch even wit wordt. Of dat je een witte wereld verwacht, maar het alleen bij wat natte sneeuwvlokken blijft. Hoe dat zit, lees je in deze blog.
Tilburg, Harold Spierenburg
De sneeuwvalgrens
Eerst maar eens de sneeuwvalgrens. Belangrijk daarbij is te weten dat lucht inde meeste gevallen kouder is naarmate je verder van het aardoppervlak omhoog gaat. Gemiddeld neemt de temperatuur af met een kleine graad Celsius per 100 meter hoogte. Vrij ingewikkelde processen liggen hier aan ten grondslag en deze temperatuurdaling met de hoogte is dan ook niet altijd het geval. Met name onder een hogedrukgebied kan het kwik soms juist stijgen met de hoogte: een inversie. Meer over de verandering van de temperatuur met de hoogte, kun je lezen in deze blog. De essentie is echter dat op een bepaalde hoogte de temperatuur laag genoeg ligt om de neerslag als sneeuw te laten vallen: de sneeuwvalgrens. Als vervolgens de gehele luchtkolom tussen de wolken en het aardoppervlak onder nul is, dan valt de neerslag dus als sneeuw op de bodem. Dat is ook de reden dat sneeuw in de Ardennen, en in ons land in de Limburgse heuvels en op de Veluwe eerder blijft liggen. Doordat die gebieden 100 (de Veluwe) of zelfs honderden meters hoger liggen (de Limburgse heuvels en de Ardennen), ligt de temperatuur aan het aardoppervlak daar eerder onder 0. Nog een leuk weetje: In de winter komt de neerslag in principe altijd als sneeuw uit de wolken, en eenmaal ontdooid kan het nooit meer sneeuw worden. Met andere woorden: een sneeuwvlok kan smelten tot een tot een regendruppel, maar een regendruppel kan nooit meer een sneeuwvlok worden.
De sneeuwvalgrens geeft de hoogte aan waarop sneeuw overgaat naar natte sneeuw of regen. Als de gehele luchtkolom boven het oppervlak onder nul is, valt de neerslag als sneeuw op de bodem.
Het dalen van de sneeuwvalgrens: neerslagafkoeling
Misschien heb je het zelf ook wel eens meegemaakt: de temperatuur ligt rond het vriespunt en vrij abrupt gaat de regen over in natte sneeuw of zelfs in sneeuw die blijft liggen. Zonder dat er veel koudere lucht binnenstroomt, kan de regen tóch overgaan in natte sneeuw en uiteindelijk zelfs sneeuw die het landschap of de straten prachtig wit kan kleuren! Hoe kan dat dan?
Oirschot, Henk van Loon
Onder de sneeuwvalgrens -dus waar de temperatuur van de lucht boven 0 is- zullen de sneeuwvlokken smelten en uiteindelijk ‘gewone’ regendruppels worden. En het is juist dít proces dat ervoor zorgt dat de lucht afkoelt! Het smelten van deze sneeuwvlokken kost ‘energie’ en deze energie (zie het als warmte) wordt als het ware geleverd door de omringende lucht. Er wordt dus warmte aan de lucht onttrokken met als gevolg dat de lucht dus afkoelt. Wanneer deze smeltende sneeuwvlokken of regendruppels vervolgens nog door een relatief droge luchtlaag vallen, treedt er verdamping op. En óók verdamping kost energie en deze energie wordt opnieuw geleverd door de lucht met dus een verdere afkoeling.
Budel, Betty Raijmakers
De lucht koelt door dit proces steeds verder af en dit is dan ook de reden dat de sneeuwvalgrens dan steeds verder kan dalen. Smelt en verdamping treden steeds lager op en ‘trekken’ de sneeuwvalgrens als het ware naar beneden. In de meteorologie wordt dit proces neerslagafkoeling genoemd. Belangrijk hierbij is dat de temperatuur die de lucht kan bereiken door langdurige of intensieve neerslag ook rond of onder 0 ligt, waardoor bij intensieve en aanhoudende neerslag voldoende afkoeling optreedt met als gevolg zelfs (natte) sneeuw tot aan het oppervlak!
Wanneer de neerslag lang genoeg aanhoudt en ook nog eens vrij intensief is, kan in de winter de sneeuwvalgrens soms dalen door neerslagafkoeling. Winterse verrassingen zijn dan mogelijk!
Dat gaat niet zomaar…
Een belangrijke voorwaarde bij neerslagafkoeling is wél dat er sprake moet zijn van aanhoudende en voldoende intensieve neerslag. Het moet stevig doorregenen en de sneeuwvalgrens moet natuurlijk van zichzelf al niet té hoog liggen. Als het maar lang en hard genoeg blijft regenen, kan de temperatuur van de lucht dalen tot het vriespunt. Ver onder het vriespunt zal de temperatuur niet komen tijdens neerslagafkoeling aangezien er dan natuurlijk geen smelt meer optreedt en er dus geen warmte meer aan de lucht kan worden onttrokken. Een andere belangrijke factor is de wind. Bij teveel wind blijft de lucht die is afgekoeld door neerslagafkoeling namelijk niet op dezelfde plek hangen… Neerslagafkoeling werkt dan niet optimaal.
Venlo, Theo van Rensen
Het zijn vaak ingewikkelde situaties waarbij het op enkele tienden graden Celsius kan aankomen: regen, natte sneeuw of sneeuw en dus een witte wereld? Het is een interessant proces wat soms voor leuke sneeuwverrassingen kan zorgen! Ook de komende dagen speelt de intensiteit van de neerslag -en dus de neerslagafkoeling- een rol. Met name op de grensgebieden van natte sneeuw en sneeuw die blijft liggen. En omdat dat zo precies komt, kun je deze week nog verrast worden door een (tijdelijk) witte wereld of juist witte vlokken zien vallen op een natte ondergrond. We houden de situatie uiteraard goed in de gaten en details zijn te lezen in ons weerbericht!
