Het Atlantisch orkaanseizoen is inmiddels al een paar maanden bezig. Nederland ligt door het koele zeewater en de beschutting achter Groot Brittannië buiten bereik voor orkanen. Wel kunnen restanten van orkanen of tropische stormen het weer in onze omgeving kunnen beïnvloeden. Hoe dát precies zit, lees je in deze blog!
Nog even in ’t kort: het ontstaan van orkanen
Elk jaar zien we wel weer beelden van de enorme kracht die orkanen kunnen hebben met soms verwoestende gevolgen. Het blijft dan ook onvoorstelbaar om te zien dat de natuur in staat is om deze verwoestende stormen te vormen, met soms wel windsnelheden tot boven de 300 km/u! Er zijn twee belangrijke factoren die de vorming hiervan bepalen: de temperatuur van het zeewater en de zogenaamde ‘windschering’.
Een orkaan vindt zijn oorsprong als een lagedrukgebied nabij de tropen. Er ontstaan rond deze breedtegraad regelmatig onweersbuien, die met de bovenluchtstroming vanaf Afrika van oost naar west trekken. Wanneer deze onweersbuien clusteren, daalt de luchtdruk en kan een zwakke circulatie ontstaan. Wanneer de atmosfeer maar onstabiel genoeg blijft, wordt de buienvorming versterkt.
Tropische stormen (en eventueel later orkanen) beginnen vaak als een geclusterde groep onweersbuien nabij de evenaar.
Voor de vorming van deze geclusterde (onweers)buien moet het zeewater minimaal een graad of 27 zijn. Verder is het belangrijk dat er weinig windschering staat. Windschering kan worden gezien als een verandering van de windsnelheid of windrichting met de hoogte. Wanneer er teveel windschering aanwezig is in de atmosfeer, wordt een orkaan als het ware uit elkaar ‘getrokken’. Een combinatie van warm zeewater en weinig windschering zal een orkaan dus snel in kracht laten toenemen. Meer over orkanen zelf lees je in deze blog!
Op naar Europa!
Nadat zo’n groepje onweersbuien is uitgegroeid tot een tropische storm en misschien wel een volwaardige orkaan, wordt deze door de heersende oostpassaat (de wind/stroming uit het oosten) rond die breedtegraad richting de Caraïben en/of naar de zuid- of oostkust van de Verenigde Staten gevoerd. Wanneer de tropische storm/orkaan het land bereikt, verliest de storm de voeding en zal dan in kracht afnemen. Door de heersende stroming buigt deze naar het noorden af en zal dan soms worden opgenomen in de ‘straalstroom’. Hoe werkt dat dan?
Het zou zeker niet de eerste keer zijn dat een ex-orkaan of ex-tropische storm (dan vaak inmiddels een ‘gewoon’ lagedrukgebied) vervolgens de Atlantische Oceaan oversteekt om richting Europa te trekken. Wanneer de straalstroom (een ‘rivier’ van een zeer krachtige wind van west naar oost op zo’n 10 tot 12 kilometer hoogte) vat krijgt op een ex-orkaan, wordt deze richting Europa ‘geblazen’ en zal (door de toenemende windschering en lagere zeewatertemperaturen) vaak verder afzwakken.
De straalstroom kan worden gezien als een rivier van een hele krachtige wind op ongeveer 10 kilometer hoogte. Het vormt de begrenzing van koude lucht in het noorden en relatief warme lucht ten zuiden ervan. Een zwakke straalstroom kronkelt meer dan wanneer de straalstroom krachtig is.
Wat doet dat met het weer?
Wanneer restanten van ex-orkanen richting West-Europa trekken, kan dat zeker invloed hebben op de weersverwachting. Vaak worden ze opgenomen in andere lagedrukgebieden. De inmenging van de vaak warme en vochtige lucht van een ex-orkaan in een lagedrukgebied is een complex proces en kan verschillende uitwerkingen hebben. Aan de voorzijde van zo’n lagedrukgebied wordt vaak warme (en vochtige) lucht richting het noorden getransporteerd. Mocht er een hogedrukgebied boven het centrale deel van Europa liggen, dan blokkeert deze als het ware de naderende ex-orkaan en kunnen we een tijd lang profiteren van warm en (als het éven meezit) zonnig nazomerweer. Echter, een andere trekrichting van de storing kan ook zorgen voor wisselvallig, zacht en windrijk weer.
Wanneer de ex-orkaan (in afgezwakte vorm) richting Europa wordt 'geblazen', wordt er aan de voorzijde relatief warme lucht richting het noorden getransporteerd. Wanneer de positie van het lagedrukgebied (maar ook het 'blokkerende' hogedrukgebied) gunstig is, kunnen we hier dan profiteren van nazomerweer. Wisselvalligheid en veel wind is echter ook mogelijk als gevolg van de storing.
Op dit moment: ex-tropische storm Nigel
Kijken we naar de weerkaart dan zien we morgen de situatie ontstaan die hierboven is weergegeven. Komende nacht vestigt een hogedrukgebied zich boven Duitsland, en zien we ten westen van ons de immense restanten van ex-tropische storm Nigel. Morgen draait de wind dan ook naar het zuiden en komt warmere lucht onze kant op. Dankzij het hogedrukgebied is het ook droog en zonnig.
Voor de komende dagen ziet het plaatje er als volgt uit: nazomer. Tot en met dinsdag volop zon, droog en oplopende maxima. Vanaf woensdag neemt de bewolking en kans op buien weer toe. Lees hier het meest actuele weerbericht.
