Na een broeierige dag met op veel plaatsen temperaturen boven 30 graden neemt in de loop van de avond de kans op zware onweersbuien toe. Waar de buien exact overtrekken en hoe laat dat dat gaat gebeuren is niet op de minuut nauwkeurig te zeggen. Maar waarom eigenlijk niet?
Om deze vraag te beantwoorden duiken we even in de wereld van het maken van weersverwachtingen. Voor het maken van een weersverwachting wordt gebruik gemaakt van zogenaamde weermodellen. Een weermodel is in feite een simulatie of nabootsing van de van de atmosfeer. Het komt tot stand door de input van allerlei gegevens van metingen, zoals die van satellieten, ballonoplatingen en meetstations aan de grond. De atmosfeer wordt zo goed mogelijk in kaart gebracht en door middel van ingewikkelde natuurkundige formules en berekeningen kan worden bekeken hoe de atmosfeer er in de toekomst uit kan zien.
Supercomputers van ECMWF (bron: ECMWF)
Geen exacte kopie
Zo goed mogelijk in kaart gebracht dus. Daarmee wordt ook meteen duidelijk dat het niet een exacte kopie is van de werkelijkheid, al zijn de weermodellen tegenwoordig zeer gedetailleerd. Onzekerheden in de verwachting ontstaan omdat het onmogelijk is om de atmosfeer op de millimeter nauwkeurig na te bootsen. De veranderingen in de atmosfeer gedurende de tijd zijn bovendien zo complex dat ook hierin de factor onzekerheid een rol speelt. Hierdoor wordt het ook lastig om bijvoorbeeld buien op een exacte tijd en exacte plaats te verwachten. Zijn die berekeningen dan niet te gebruiken? Zeker wel! De weermodellen geven een hele goede indicatie in welk tijdsbestek de buien kunnen ontstaan of het land binnentrekken. Daarnaast zijn de weermodellen ook goed in het aangeven in welk gebied of welke regio de kans op buien het grootst zijn.
Er zijn overigens verschillende types weermodellen met elk een karakteristieke eigenschap waarin ze uitblinken. Neem bijvoorbeeld het Europese weermodel ECMWF. Dit model blinkt uit in de langetermijnverwachting en wanneer bijvoorbeeld grote regenzones worden verwacht. In situaties waarin lokale buien kunnen ontstaan is dit model minder accuraat, maar daar is juist het Harmonie-model van het KNMI weer beter in.
24 uur vooruit - in feite Harmonie40 weermodel
Dit laatste model wordt ook gebruikt bij de 24 uur vooruit radar van Buienradar. Deze functie op de website en app is dus geen meting door de radar-systemen (van Herwijnen en Den helder), maar een weergave van de verwachte buien en regengebieden door het Harmonie40 weermodel. Hierbij moet dus rekening worden gehouden dat het om een indicatie gaat voor zowel de tijd als de plaats waar een bui ontstaat of overtrekt.
Welke kant gaat het weer op?
Terug naar de weermodellen. Er zijn dus verschillende weermodellen en regelmatig zie je ook grote verschillen in uitkomsten. Waar bijvoorbeeld weermodel A de buien in het westen berekend, kan model B deze juist in het oosten verwachten. De verschillen hebben oa. te maken in rekenmethodes, maar ook met de input van meetgegevens en resolutie. Zodra alle modellen dezelfde uitkomsten berekenen is het voor de meteoroloog een vrij duidelijke zaak welke kant het opgaat met het weer. Wanneer ze echter sterk van elkaar verschillen wordt het een stuk lastiger. De taak van de meteoroloog is dan ook om op basis van kennis van het weermodel en ervaring een keuze te maken welk model het bij het juiste einde heeft. Een van de manieren is om het model te ijken aan de werkelijkheid. Welk model geeft bijvoorbeeld de situatie om 12:00 uur het beste weer? Als dat klopt, dan is de kans groot dat de verwachte situatie voor de avond en nacht ook klopt.
Zware bui boven het Wad (Janna Jacoba van der Laag)
De onweersbuien voor vannacht
Hoe zit ’t met de situatie van vanavond en vannacht? Boven Zuid-Frankrijk is een thermisch lagedrukgebied ontstaan, met daarbij een gebied met regen- onweersbuien. Deze zone trekt vanmiddag vanavond richting Nederland. De huidige berekeningen laten zien dat de meeste buien vannacht over Nederland trekken, waarbij ze zich concentreren op de westelijke helft van het land. Het is niet uitgesloten dat de oostelijke helft ook wat van de buien meekrijgt. Het kunnen stevige onweersbuien zijn, met lokaal veel regen en mogelijk hagel. Daarnaast zijn zware windstoten mogelijk. Dit alles gebeurt bij temperaturen die vannacht niet lager uitvallen dan 20 graden. De nacht zal zwoel en klam verlopen.
Verwachting vannacht
Afgelopen uur
Om de buien in de gaten te houden kun je het best de functie afgelopen uur bekijken. Je ziet dan de buien die daadwerkelijk zijn gemeten door de radarsystemen. De 3 uur vooruit verplaatst de buien vervolgens op basis van de wind op enige hoogte. Dat werkt op zich goed, zeker met regenzones waar niet veel dynamiek in plaats vindt. Maar in sterk veranderende buiensituaties is dat een ander verhaal. Nieuw ontwikkelende buien en uitdovende buien worden hierin niet meegenomen. Het kan dus gebeuren dat een bui onderweg uitdooft en je het droog houdt. Of andersom, een bui in ontwikkeling en dan word je verrast en heb je een nat pak. Of met deze temperaturen een nat shirt.
Functie afgelopen uur (gemeten) bron: Buienradar
Functie 3 uur vooruit (bron: Buienradar)
Op moment van schrijven staat code geel uit (uitgegeven door het KNMI) voor de verwachte zware onweersbuien. Wil je niet verrast worden door onweer, houd de laatste berichtgevingen en uiteraard de Buienradar in de gaten.
Lees ook eens deze blog 'Buien als popcorn' waarom het lastig is om aan te geven waar een bui exact ontstaat.
