In de oostelijke helft van het land was het gisteren plaatselijk flink raak. Stevige onweersbuien zorgde voor spektakel met imposante luchten en een 'lichtshow' van bliksems, maar ook voor wateroverlast. Het was de afsluiting van een zeer warme septemberdag.
De dag begon gisteren op veel plekken droog en zonnig. Alleen in het noorden kwam aanvankelijk wat meer bewolking voor met lokaal een spat regen. De temperatuur liep overal snel op. Waar het klimaatgemiddelde voor begin september op zo'n 20 graden ligt, werd het overal in Nederland zomers warm, zelfs langs de kust en op de Waddeneilanden.
In tegenstelling tot zondag - de warmste 1 september ooit gemeten - was het met 29,0 graden in De Bilt net niet de officieel warmste 2 september ooit gemeten (record: 29,2°C in 1903 en 1911). Maar toch, het was in ieder geval erg warm. In het zuidoosten werd de tropische grens van 30°C graden voor de tweede dag op rij overschreden.
West vs. Oost
In de kustgebieden draaide de wind al vrij snel naar het (zuid)westen, waarmee de verkoeling vrij geruisloos plaatsvond. Anders was dat in het oosten. De temperatuur liep daar nog wat verder op, en met de hoge luchtvochtigheid erbij waren de ingrediënten voor onweersbuien met plaatselijk heel veel regen aanwezig. Het is een patroon dat zich afgelopen zomer al vaker heeft herhaald. Viel in Zeeuws-Vlaanderen tijdens de meteorologische zomer plaatselijk met moeite 150 mm, in Twente was dat lokaal bijna 400 millimeter!
De situatie van gisterenavond, waarbij het westen te maken had met koelere en minder vochtige lucht. In het oosten en noordoosten van het land konden de buien profiteren van een hogere temperatuur (meer energie) en hogere vochtigheid (potentieel meer regen). Bron: TropicalTidbits.
Ook gisteren waren de verschillen in de neerslaghoeveelheden dus weer gigantisch. Waar ten westen van de lijn Tilburg - Terschelling amper meetbare neerslag viel, was in het oosten plaatselijk sprake van 'een dag met zware neerslag' met meer dan 50 mm in één dag. Vooral in Gelderland en Overijssel zijn er plekken waar zeer lokaal tussen de 60 en 90 mm aan regen is gevallen, en dat in enkele uren tijd. Zo'n zware bui komt op een willekeurige plek in Nederland gemiddeld eens in de 50 tot 250 jaar voor!
Een overzicht van de neerslaghoeveelheden gemeten door de automatische weerstations van het KNMI. De zware regen- en onweersbuien leverden plaatselijk echter nog meer regen, op tot ruim boven de 50 mm.
Overlast, maar ook mooie plaatjes
De zware regen- en onweersbuien van gisteren zorgde plaatselijk voor flinke wateroverlast. Met zulke grote neerslaghoeveelheden in korte tijd ook geen verrassing natuurlijk. In het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem werd het rampenplan afgekondigd en moest het regenwater worden weggepompt. Maar ook in het Limburgse Arcen - waar in 10 minuten tijd maar liefst 12 mm regen viel - moest de brandweer helpen bij een ondergelopen supermarkt.
Naast de (water)overlast leverde het onweer ook mooie plaatjes op. We hebben veel foto's binnengekregen van buien die vooraf werden gegaan door een shelfcloud en van bliksemschichten. In totaal werden gisteren zo'n 10.000 ontladingen geregistreerd boven ons land, de meeste in Gelderland, Overijssel, Drenthe en Groningen. Hieronder een paar van de foto's die we kregen toegezonden:
Een shelfcloud bij Drempt (Hans van Loenen).
Een onweersbui nadert Enschede (René Wolf).
Een kleine, maar stevige bui bij Budel (Ben Saanen).
Bliksem boven Zevenaar (Lyanne Vos).
Vaker wateroverlast in een warmer klimaat
Ten opzichte van een eeuw geleden komen dagen met ergens in Nederland minimaal 50 mm regen veel vaker voor. Telde een jaar in de vorig eeuw gemiddeld nog 5 dagen met 'zware neerslag', deze eeuw is dat gemiddeld 10 dagen. Hoe warmer de atmosfeer, hoe meer vocht deze kan vasthouden. Gemiddeld zorgt 1°C mondiale opwarming voor 7% meer regen. De toename is waarschijnlijk sterker voor zware (onweers)buien zoals die van gisteren, dan voor lichte regenbuien.
Drie jaar geleden (2021) werd een nieuw record neergezet van 17 dagen waarop ergens in Nederland minimaal 50 mm aan regen viel. De teller voor dit jaar staat nu op 11 dagen. Hoewel onweersbuien met veel neerslag het vaakst voorkomen in de zomer, is nog steeds kans op meer van zulke kletsnatte dagen dit jaar. In de herfst maakt vooral het westen namelijk kans op grote neerslaghoeveelheden als gevolg van kustconvergentie.
