't Is weer voorbij die mooie zomer. Althans, de meteorologische zomer is voorbij. Het zomerweer zelf houdt nog een paar dagen aan. In deze blog blikken we terug op de zomer. De zomer was normaal*, maar wel met een asterisk.
Zomer in cijfers: gemiddelde temperatuur
De zomer eindigde iets te warm, vrij zonnig en normaal qua neerslag. Voorgaande zomers waren zeer warm (18,4 in 2023 en 18,6 in 2022). Vergeleken met vorige zomers viel het dit jaar dus wel mee wat betreft uitzonderlijke warmte.
Dit zijn de landelijke gemiddelden. Het klimaatgemiddelde is berekend met de jaren 1991-2020.
Zomer in cijfers: het warmtegetal
We kunnen de zomer ook bekijken met het warmtegetal. Het warmtegetal gebruikt de gemiddelde temperatuur van de dag én nacht, en telt alle gemiddeldes boven de 18 graden bij elkaar op. Wil je meer weten hoe het warmtegetal deze zomer verliep, of hoe het berekend wordt? Lees dan deze blog: Het warmtegetal, hoe verloopt de zomer tot nu toe?
Vrijwel alle stations behaalden meer warmtegetallen dan gebruikelijk, dat wil zeggen dat ze meer warmte ervaren hebben. Enkel Groningen behaalde iets minder warmtegetallen dan het klimaatgemiddelde.
Links het warmtegetal van dit jaar. Rechts het klimaatgemiddelde warmtegetal (1991-2020). Goes = weerstation Wilhelminadorp, Groningen = weerstation Eelde, Den Helder = weerstation De Kooy.
Een heel belangrijk punt is dat het KNMI telkens het klimaatgemiddelde berekent met de jaren 1991 t/m 2020. Als we kijken naar alle jaren sinds het begin van de metingen in 1901, dan zien we een heel ander beeld. Dit verschil komt doordat de jaren 1991-2020 al flink warmer waren dan de periode 1901-1990. Hieronder zie je dat 2024 (rode balk) echt behoort tot de warmste zomers in de metingen.
De warmtegetallen van 1 juni t/m 31 augustus per jaar. Rood: 2024. Oranje: 2022, 2023. Geel: 2014 t/m 2021. Gebruik eventueel de zoomfunctie.
Zomer in cijfers: de uitersten
De zomer had in juni absoluut grote opstartproblemen. De laagste temperatuur deze zomer werd behaald op 9 juni, toen koelde het in Deelen (Veluwe) ’s nachts af tot 3,6 graden. Ook op 10 juni was het koud, toen werd het overdag niet warmer dan 12,4 graden in het noorden. Die dag viel er ook heel veel regen, in het noorden viel zelfs plaatselijk 80 mm in één dag. In deze blog lees je daar meer over: Juni 2024, koele maand met warm einde
Waar de eerste 10 dagen van juni de temperatuur overdag tussen de 15 en 20 graden lag, schommelde die tussen 10 en 20 juni rond de 20 graden. Na 20 juni begon de temperatuur te stijgen. Het werd meteen ook behoorlijk warm, 26 juni werd de eerste landelijk tropische dag (30 graden in De Bilt). De eerste helft van juli viel de temperatuur echter weer terug naar 15 tot 20 graden, op één zomerse 9 juli na. Na een koele juni en een koele eerste helft van juli, begon men zich (terecht) af te vragen: wordt het nog een keer écht zomer?
De warmte bleek in juli echter wederom in de tweede helft te zitten. 20 juli hadden we de 2de landelijk tropische dag, en op andere dagen lag de temperatuur rond de 25 graden. Hierdoor eindigde juli toch ‘normaal’ qua temperatuur. In deze blog lees je meer over het weer in juli (Juli 2024: nat, maar verder normaal)
In augustus ging de zomer op volle toeren door. Het leverde de warmste dagen van de zomer op: 12 en 13 augustus. Op de 12de lag de hete lucht boven de zuidwestelijke helft. Op Zeeuws-Vlaanderen werd het 34,0 graden. Op de 13de kwam de heetste lucht boven de oostelijke helft, in Nieuw-Beerta (uiterste noordoosten) werd het 34,9 graden. De heetste dag van deze zomer! De tweede helft van augustus verliep ook vrij warm met een temperatuur die schommelde tussen 20 en 30 graden. Augustus werd één van de warmste augustusmaanden ooit gemeten (6de plaats van de 124 jaren).
Goes = weerstation Wilhelminadorp, Groningen = weerstation Eelde, Den Helder = weerstation De Kooy.
Warme nachten en iets minder warme zomerdagen
De zomer kende eigenlijk maar twee hete dagen. Kijken we naar zomerse en tropische dagen, dan zien we dat deze zomer in het hele land iets minder van deze dagen had. Toch eindigde de zomer iets warmer dan het klimaatgemiddelde. Dit komt doordat vooral de nachten warm waren. Ook zonder veel warmte overdag kan een zomer warmer dan gebruikelijk eindigen.
Rechts in het grijs staat telkens het klimaatgemiddelde (1991-2020). Warme dag = warmer dan 20 graden. Zomerse dag = warmer dan 25 graden. Tropische dag = warmer dan 30 graden. Goes = weerstation Wilhelminadorp, Groningen = weerstation Eelde, Den Helder = weerstation De Kooy.
Normale hoeveelheid neerslag
Met landelijk gemiddeld 222 mm neerslag tegen normaal 224 mm viel de normale hoeveelheid neerslag. In het zuidoosten en oosten was het duidelijk natter dan normaal. In het midden en westen was het (veel) droger dan normaal. Deze verdeling werd veroorzaakt doordat er landinwaarts als gevolg van de warmte soms stevige buien waren terwijl het in het westen, waar het minder warm was, droog bleef. Het droogste automatische KNMI-station was Westdorpe, met 140 mm. Het natste station was Twenthe met 352 mm. Eind augustus bedroeg het landelijk neerslagtekort ruim 60 mm. Normaal is dat ruim 100 mm. Het neerslagtekort was het grootst in het zuidwesten. Dat het neerslagtekort, dat vanaf 1 april wordt berekend, kleiner dan normaal is werd mede veroorzaakt door het zeer natte voorjaar.
Zonnige zomer dankzij zonnige augustus
Met landelijk gemiddeld 695 uren zon tegen een langjarig gemiddelde van 641 uur was de zomer zonnig. Het minst zonnig was het in Arcen met 610 uur zon, het zonnigst in De Kooy met 730 uur. Juni was aan de zonnige kant, in de laatste tien dagen scheen de zon uitbundig. In juli scheen de zon ongeveer de normale hoeveelheid. Augustus kende veel zonnige dagen. Landelijk gemiddeld scheen de zon in augustus ongeveer 40 uur meer dan normaal.
Onze ervaring versus de cijfers
Het gevoel dat mensen hebben over de zomer strookt niet altijd met de cijfers. Dat komt eigenlijk door twee dingen:
1) Mensen vergelijken deze zomer vooral met voorgaande zomers, en vergeleken met vorige zomers was deze zomer inderdaad iets koeler. Het KNMI vergelijkt de zomer echter met 1991-2020. Weet jij nog precies hoe de zomer van 1995 was? Waarschijnlijk niet, helaas is ons geheugen niet zo gedetailleerd. We zijn de afgelopen jaren gewend geraakt aan te warme zomers, en daardoor lijkt deze nu een stukje koeler.
2) Vooral de nachten waren deze zomer vrij warm, terwijl de temperatuur overdag door bewolking gemiddeld genomen wat dichter bij het klimaatgemiddelde lag.
De asterisk
Ten slotte nog even over die asterisk. De zomer was inderdaad normaal als we het vergelijken met de jaren 1991-2020. Vergelijken we de zomer met alle jaren (1901-2023), dan verliep de zomer eigenlijk erg warm, kijk maar naar de grafiek met alle jaren sinds 1901 op een rij. De jaren 1991-2020 waren zelf namelijk ook al warmer dan voorgaande jaren. Conclusie is dus eigenlijk dat het heel veel uitmaakt met welke periode je deze zomer vergelijkt.
