Waarom is het in Nederland soms warm, dan weer koud of wisselvallig? Het heeft iets te maken met de ITCZ, de Paardenbreedten en frontogenese.
Frontogenese: een meteorologische term voor hoe fronten (scheidingslijn tussen luchtsoorten) ontstaan en ontwikkelen. Juist in Nederland hebben we daar vaak mee te maken omdat de koude lucht uit de poolstreken en de warmere lucht uit het zuiden elkaar op onze breedten ontmoeten. Dat levert bij ons soms warm, soms koud en soms wisselvallig weer op.
Vorige week kwamen we tijdelijk in hele warme lucht uit het zuiden terecht. Dat was van korte duur. Zware regen- en onweersbuien met hagelstenen tussen 6 en 10 cm maakte daar op 23 juni alweer een einde aan. Sindsdien zitten we met een wisselvallige, iets wat frisse aanvoer. Alles hangt samen met de grote wereldwijde verdeling van warmte. Rond de evenaar is het warm en stijgt de lucht. Aan de grond ontstaat daardoor een gebied met lagedruk (L) en regen- en onweersbuien. Deze zone noemen we de ITCZ (InterTropische Convergentie Zone). De zone volgt de zon met een vertraging van 6 tot 8 weken. In onze zomer ligt de ITCZ meer noord van de evenaar, in onze winter meer zuid.
De opstijgende lucht wordt aan de grond aangevuld door passaatwinden uit het noorden en zuiden. Rond 30° Noorderbreedte en 30° Zuiderbreedte daalt de lucht en vinden we hogedrukgebieden. Eventuele bewolking lost op met als gevolg een droog klimaat (denk aan woestijnen) en weinig wind.
Deze zone van subtropische hogedrukgebieden (H) wordt ook wel de Paardenbreedten genoemd. De exacte positie verschuift mee met de seizoenen. Als de ITCZ naar het noorden opschuift in onze zomer, dan verschuiven ook de paardenbreedten iets naar het noorden.
Er zijn verschillende theorieën over herkomst van naam. Eén daarvan is dat de Spanjaarden paarden meenamen naar kolonies. Rond 30°NB kwamen ze in rustige wateren, zonder wind. De tocht duurde daardoor soms weken langer en dat overleefden de paarden niet altijd. Die werden dan overboord gegooid.
Als de lucht vanuit de paardenbreedten naar het noorden stroomt, botst het met de koude lucht die zuidwaarts stroomt uit de poolstreken. Op het grensvlak ontstaan de voor ons weer zo kenmerkende fronten. Dat proces noemen we frontogenese. Uiteindelijk ontstaat een depressie met de kenmerkende krul van indraaiende bewolking.
Klik op het plaatje voor de animatie. Ook de komende dagen bepalen fronten ons weerbeeld. Jennifer Faber legt het uit in RTL Z weerbericht:
