De afgelopen weken hebben de Verenigde Staten te maken gehad met zware winterstormen. Maar ook deze week heeft een groot deel van het land te maken met een koude inval die naar verwachting meer dan 100 miljoen mensen in het oosten van het land zal raken. Temperaturen kunnen dalen tot een ijzingwekkende -20°C, terwijl temperaturen onder het vriespunt zich uitstrekken tot aan de Golfkust en het schiereiland van Florida. Maar wat veroorzaakt deze extreme koudegolf? Het antwoord ligt bij de Polar Vortex.
Wat is de Polar Vortex?
De polar vortex is een grootschalig weerpatroon van extreem koude, roterende lucht rond de Noordpool. Het draait tegen de klok in met windsnelheden van ongeveer 250 km/u. Hoewel de term pas recent populair werd, is het fenomeen allesbehalve nieuw. Wetenschappers begonnen de polar vortex al in het midden van de 19e eeuw te bestuderen.
Polar vortex.
Er zijn twee soorten polar vortex:
- De troposferische polar vortex, die zich in de laagste atmosfeer bevindt waar de meeste weersverschijnselen plaatsvinden. Deze vortex kan zorgen voor milder weer in noordelijke breedtegraden.
- De stratosferische polar vortex, die zich op een hoogte van ongeveer 20-50 km boven het aardoppervlak bevindt. Dit type vortex ontstaat in de herfst en verdwijnt in de lente. Het is deze stratosferische polar vortex die verantwoordelijk is voor de extreme kou die nu in Noord-Amerika is.
Hoe ontstaat extreme kou?
Normaal gesproken blijft de polar vortex geconcentreerd rond de poolregio’s, dankzij een sterke circulatie die koude lucht vasthoudt in het noorden. Maar soms kan deze circulatie verzwakken. Wanneer dit samenvalt met een actief straalstroompatroon, kan ijskoude lucht zuidwaarts worden getrokken. Dit is precies wat nu gebeurt.
Bij een zwakke straalstroom begint deze te zwabberen en kan de koude lucht veel verder zuidwaarts trekken. Aan de andere kant kan zachtere lucht veel verder noordwaarts komen en zorgen voor een mildere winterperiode.
De gevolgen kunnen dramatisch zijn. Tijdens koudegolven zoals deze kan de temperatuur zo ver dalen dat records worden verbroken. Zo bereikte Pittsburgh in januari 1994 een recordtemperatuur van -30°C daar, terwijl Shelbyville, Kentucky, zakte tot een verbijsterende -38°C. In Chicago veroorzaakten -31°C stroomstoringen, gesloten scholen en geannuleerde vluchten.
Historische koudegolven in de V.S.
De huidige kou is niet de eerste keer dat de polar vortex opspeelt. In januari 1985 veroorzaakte de Arctic Outbreak minstens 126 doden en vernietigde 90% van de citrusoogst in Florida. Nashville, Tennessee, bereikte -27°C, terwijl het kwik in Gainesville, Florida, zakte tot -12°C. Nog verder terug, in februari 1899, trof de ergste koudegolf ooit de centrale en oostelijke VS, met temperaturen van -26°C in Louisiana en -22°C in Dallas.
Zwabberende poolwervel
Is de Polar Vortex nieuw?
Hoewel “Polar Vortex” klinkt als een zeldzaam fenomeen, is het dat zeker niet. Meteorologen kennen de Polar Vortex al lange tijd. Het is vergelijkbaar met termen zoals “El Niño” of “Mistral”, die pas bekend werden bij het grote publiek na opvallende gebeurtenissen.
Wat kunnen we verwachten?
Hoewel de polar vortex vaak wordt gezien als een eenmalige gebeurtenis, is het een terugkerend fenomeen. Het zal gegarandeerd opnieuw gebeuren in de V.S., maar ook in Europa. Sterker nog. Richting dit weekend wordt het een stuk kouder in een groot deel van Europa en Azië. Echter lijkt deze periode voor ons slecht van korte duur. Na het weekend wordt het hier weer wat minder koud
Vanaf vrijdag strekt de koude lucht zich uit over het oosten van Europa helemaal tot aan Griekenland. Bron: WXcharts
