Vanmorgen vroeg (Nederlandse tijd) trokken meerdere forse tornado's over een deel van de Verenigde Staten. Het gevolg: een enorme ravage en veel slachtoffers. In deze blog bespreken we de situatie in meer detail.
Supercells
Voordat we naar de gevolgen gaan kijken van de tornado's, moeten we het eerst even over de oorzaak hebben. Er was namelijk sprake van een zogeheten "tornado outbreak" (oftewel: een tornado uitbraak). Dat kan een enkele onweersbui niet uit zichzelf doen. Vrijdagavond (lokale tijd) ontstonden namelijk meerdere supercells.
Een supercell is de krachtigste vorm van onweersbuien die we kennen. Dit zijn namelijk onweersbuien die niet alleen met de wind op grote hoogte mee bewegen (zoals iedere bui doet), maar ook nog eens om hun eigen as roteren. Roterende onweersbuien, dus. Zulke supercells staan erom bekend om soms bijvoorbeeld zeer grote hagelstenen of zware windstoten te produceren. Bij een relatief klein deel van die supercells komen ook tornado's voor. In zo'n geval kan de rotatie van de onweersbui naar beneden geduwd worden. Eerst zie je dan een slurf (ook bekend als een "tuba") uit de wolkenbasis komen en uiteindelijk kan die slurf, en dus die roterende kolom lucht, de grond raken. In dat geval spreken we pas van een tornado.
De condities om een supercell te krijgen, zijn wel vrij uitzonderlijk. Vandaar dat tornado's ook niet veel voorkomen. Er zijn hoofdzakelijk twee ingrediënten de we nodig hebben voor de vorming van een supercell:
- Een onstabiele atmosfeer. Dat betekent dat de lucht sterk wil stijgen en dat ook tot hoog in de atmosfeer kan blijven doen(wat natuurlijk nodig is voor de vorming van een onweersbui). Daarbij geldt over het algemeen: des te warmer en vochtiger de lucht is, des te onstabieler de atmosfeer.
- Windschering. Dit is de verandering van de windsnelheid en -richting met de hoogte. Hoe meer hiervan is, hoe makkelijker een supercell kan ontstaan en hoe sterker zo'n onweersbui dus om zijn eigen as kan draaien.
De "outbreak" van afgelopen vrijdag
Afgelopen vrijdagavond (voor onze tijd zaterdagochtend) was wel een extreme situatie te noemen. Normaal komen in de Verenigde Staten in december niet zoveel tornado's voor. Tussen 1996 en 2015 kwamen gemiddeld 28 tornado's voor in december in heel de Verenigde Staten. Bij deze uitbraak alleen al kwamen vermoedelijk ongeveer 20 tornado's voor en dat is dus wel opvallend te noemen wanneer we dit vergelijken met het gemiddelde.
Een nachtelijke satellietfoto van de supercells van afgelopen vrijdagavond in de VS. Je kunt ze herkennen door de rode vlekken op de satellietfoto. De supercells zaten in de warme en vochtige lucht net oost van het koufront (die scherpe lijn aan de linkerkant van de supercells). Bron: RAMMB/CIRA.
Misschien valt dat nog niet eens het meest opvallende te noemen. Er trok een lijn met supercells over het zuidoostelijk deel van het land. Specifiek bij een van die supercells was het zo dat het een tornado produceerde dat mogelijk vele uren achter elkaar aan de grond is gebleven. Dat betekent dat het continu voor schade heeft gezorgd. Hierdoor heeft het ook honderden kilometers kunnen afleggen en is het door 4 staten gegaan. Dit is mogelijk zelfs een record. Het is dus misschien zo dat er nog nooit een tornado is geobserveerd die zo'n lange afstand aan de grond is gebleven. Onderzoek moet alleen wel nog aantonen of dit inderdaad het geval is geweest en dat de tornado dus misschien niet een klein stukje van de grond af is gekomen, dus nog niets is zeker. Aan de andere kant is het zo dat ook al breekt het misschien geen record, het is ronduit bijzonder.
Daarnaast was het ook nog eens donker, dus men kan de tornado niet zien. Hoewel er tijdig waarschuwingen uitgegeven worden, wordt dit nog wel eens onderschat en moeten mensen eerst de tornado kunnen zien voordat ze een schuilplek opzoeken. Dit komt vooral doordat veel van die waarschuwingen uiteindelijk vals alarm zijn. Hierdoor kunnen sommige mensen ook overvallen worden wanneer het alsnog tot een daadwerkelijke tornado komt.
Verwoestend
De gevolgen van die tornado's, maar vooral die ene die zo lang aan de grond is gebleven, zijn haast niet te overzien. Op sommige plekken is de schade enorm. Zo is ook de stad Mayfield zwaar getroffen door de tornado. Gezien de schade, zouden we daar de tornado kunnen labelen als een EF-4 (en misschien zelfs EF-5). Dat is de zogeheten "Enhanced Fujita (EF)" schaal, dat van EF-0 tot en met EF-5 gaat. De geschatte windsnelheden kunnen dan dus rond de 300 km/u hebben gelegen. Dat verklaart ook meteen waarom er weinig meer van de huizen over is gebleven, zoals ook te zien is op onderstaand Twitter bericht.
Al met al kunnen we wel stellen dat deze tornado uitbraak erg uitzonderlijk was. Er wordt gevreesd voor veel (mogelijk tientallen) dodelijke slachtoffers, maar laten we hopen dat het uiteindelijk toch maar meeval (voor in hoeverre dat gezien de kracht van deze tornado's mogelijk is).
