In onder andere in Italië zijn momenteel protesten over de vieze lucht en de overheid zou er niet genoeg aan doen. Het gaat dus om smog en het effect ervan op de gezondheid van mensen. Hoe zit dat ook alweer?
Het woord “smog” komt van de Engelse woorden “smoke” en “fog”. Dat is een heel goede (en korte) beschrijving van wat smog is: vieze mist! Smog ontstaat als er veel ozon en fijnstof in de atmosfeer zitten. Het fijnstof is vooral afkomstig van de uitlaatgassen van auto’s, fabrieken en openhaarden. In de winter zit er ook meer zwaveldioxide in de lucht. Daarnaast kan de rook van bijvoorbeeld bosbranden ook een bijdrage leveren aan smog.
Sinds de industriële revolutie in de 19de eeuw is de luchtvervuiling een steeds groter wordend probleem. Toch ziet de lucht er niet altijd vies uit. Dit hangt af van het weer.
Smog in Los Angeles, 2007 (foto: Daniel Stein)
Hoe ontstaat smog?
Smog ontstaat als de atmosfeer vrij rustig is. Dit gebeurt niet in één dag! Een stabiele atmosfeer komt voor bij hogedrukgebieden. Smog is te zien als er een aantal dagen een hogedrukgebied boven een bepaald gebied blijft liggen. Een hogedrukgebied gaat gepaard met grootschalige daling van lucht (subsidentie). Dat zorgt er weer voor dat de lucht onder het hogedrukgebied wordt vastgehouden, bijna zoals een deksel. Als er dan wat fijnstof, veel ozon en/of rookdeeltjes in de lucht onder dit hogedrukgebied zitten, ontstaat er smog.
Daarnaast kan zich in de winter, tijdens de zonsopkomst of zonsondergang, ook smog ontwikkelen. Dat gebeurt als er ’s nachts zich een inversie vormt. Alles over een inversie, lees je in de blog van 21 februari 2018. Kortom: een inversie is als de temperatuur stijgt in plaats van daalt naarmate je hoger komt in de atmosfeer.
Fijnstof
Een van de vele vormen van luchtvervuiling is fijnstof. Alle (vieze) deeltjes in de lucht met een diameter van minder dan 10 micrometer worden tot fijnstof gerekend. Één micrometer is een miljoenste deel van een meter. Fijnstof komt onder andere vrij tijdens de verbranding van brandstoffen (zoals bij de uitlaatgassen van auto's), door slijtage van het wegdek of banden, en uitstoot door de industrie. Fijnstof kan ook van natuurlijke oorsprong zijn, bijvoorbeeld zeezout en Saharastof.
Uit onderzoek blijkt dat fijnstof bij inademing heel erg schadelijk is voor je gezondheid en vooral mensen met luchtwegaandoeningen kunnen er snel last van krijgen. Fijnstof heeft ook een invloed op de ontwikkeling van de longen van kinderen.
Smog in het zuiden van Europa
In het zuiden en zuidoosten van Europa hebben de mensen daar momenteel last van smog. Dat komt voornamelijk door een periode van vrij zonnig weer (met een heersend hogedrukgebied daar) en weinig wind. In sommige Italiaanse steden, zelfs ook in Rome, is er een verbod op onder andere dieselauto's ingevoerd met als doel om de luchtvervuiling te verminderen. In tenminste 13 delen in Rome wezen de metingen van afgelopen week dat het fijnstof de legale normen overschreven. In het noorden van Italië is de norm van fijnstof (50 microgram per kubieke meter) met meer dan het dubbele overschreven!
Ook in andere Balkanlanden is smog momenteel een probleem. In Bosnië-Herzegovina zijn er zelfs mensen (met gasmaskers op) aan het protesteren omdat de overheid volgens hen niet genoeg doet om de luchtvervuiling te minimaliseren.
Dichter bij huis
In Nederland hebben we momenteel geen last van smog. De actuele luchtkwaliteit in Nederland kun je op onze website terugvinden.
