Zitten we qua sneeuwniveau in de Alpen nu al op het niveau van juni? Waarom is de hoeveelheid sneeuw ook belangrijk voor Nederland? In deze blog kijken we hoe de winter van 2024/25 in het Alpengebied een uitzonderlijk droge winter werd.
De afgelopen maand publiceerde het Oostenrijkse bureau voor o.a. weerdata de volgende grafiek. Het laat de gemiddelde sneeuwhoogte over heel Oostenrijk zien. Normaal bereikt Oostenrijk eind februari-begin maart de hoogste sneeuwhoogte. Door de hoogteverschillen is er wel veel variatie, in de bergen sneeuwt het tot in april door, in de dalen begint de sneeuw halverwege februari al te verdwijnen.
De gemiddelde sneeuwhoogte over heel Oostenrijk was in februari recordlaag. Bron: Geosphere.at
Sinds de periode 1962-1981 is de gemiddelde sneeuwhoogte tijdens de piek al 15 centimeter gedaald. Opvallend is dat het sneeuwen in november nog steeds rond dezelfde tijd begint, terwijl de smelt tegenwoordig juist een maand eerder komt. Dit jaar is aangegeven met rood, en we zien dat we inmiddels zelfs onder de grijze band komen. Dat wil zeggen dat er in Oostenrijk nooit eerder zo weinig sneeuw lag. We zitten dit jaar gemiddeld op een sneeuwdikte van 10 cm, dat is een diepte die we vroeger pas in juni zagen!
Hoe kan er zo weinig sneeuw liggen?
Dat er zo weinig sneeuw ligt, komt vooral doordat er dit jaar ook weinig sneeuw ligt hogerop in de bergen. Normaal trekt een metersdik pak sneeuw het gemiddelde fors omhoog, maar dit jaar ligt er veel minder sneeuw in de bergen. Het is er wel wit, maar de sneeuwlaag is slechts dun. Op veel plaatsen steken gras en stenen er al tussenuit. Weerkundig zijn er verschillende redenen voor dit sneeuwgebrek. Op de achtergrond speelt klimaatverandering een grote rol, maar dit jaar springt er extra tussenuit door de droogte. De winter was 'slechts' 1,1 graden warmer dan normaal (de winter van 2023/24 was maar liefst 2,8 graden warmer dan normaal). Deze winter viel er 43% minder neerslag, en daarmee was het een van de droogste winters ooit voor Oostenrijk. Dit kwam doordat hogedrukgebied lange tijd boven Centraal-Europa lagen. Er waren weliswaar 7 winters nóg droger dan deze winter, maar dezen vielen allemaal in de vorige eeuw en en toen waren de winters nog kouder (wat netto tot meer sneeuw leidde).
Oostenrijk had te maken met een combinatie van flinke droogte en hogere temperaturen dan normaal. Bron: Geosphere.at
Hierboven zie je overigens ook interessante trends in de temperatuur en neerslag. Vooral de winter, zomer en lente worden warmer, terwijl in de herfst de temperatuur relatief langzaam stijgt. Qua neerslag zijn februari t/m april en november-december droger geworden, terwijl januari, mei en juli t/m september juist natter zijn geworden.
Hoe is de situatie in de rest van de Alpen?
Na rondgang door de andere Alpenlanden blijkt het sneeuwgebrek in Oostenrijk wel het meest ernstig te zijn. Anderzijds blijkt er wel op grote schaal sprake te zijn van fors minder sneeuw dan gebruikelijk.Allereerst Duitsland: voorheen lag er in 1972 het minste sneeuw op de Zugspitze, maar dit jaar is van de troon gestoten. Waar er normaal 2 tot 3 meter sneeuw ligt op de Zugspitze, ligt er nu slechts 1 meter. Sinds begin februari zitten we op recordlage sneeuwhoogtes hier.
Op de Zugspitze lag in de eerste helft van februari al recordweinig sneeuw, en sindsdien is het er weinig beter op geworden. Bron: DWD
In 1972, voorheen de recordhouder op de Zugspitze, lag er in de Italiaanse Alpen juist heel veel sneeuw (op 2400 meter 630 tot 850 cm sneeuw). Dit jaar zijn ook de Italiaanse Alpen sneeuwarm. Het geeft aan dat het sneeuwgebrek dit jaar groter is dan andere sneeuwarme jaren.
Gaan we dieper op de situatie in de Italiaanse Alpen in, zien we hieronder een kaart met daarop de belangrijkste rivieren van Italië. Deze rivieren halen een groot deel van hun water uit smeltende sneeuw. De percentages hieronder geven aan hoeveel sneeuw er ligt in de bergen die de rivieren voeden. In de bergen binnen het stroomgebied van de Porivier ligt er bijvoorbeeld 47% minder sneeuw dan normaal, in de Adige is dat 50% en de Brenta heeft komende lente en zomer waarschijnlijk 57% minder smeltwater. In de Appenijnen is de situatie overigens ernstiger met 80 tot 99% minder sneeuw dan normaal. Alleen op Sardinië en op de Etna ligt er meer sneeuw.
Italië gaat de lente in met in de bergen minder sneeuw dan gebruikelijk. Bron: cimafoundation
Ten slotte nog een blik op Zwitserland. Ook hier ligt overal minder sneeuw dan gebruikelijk. Vooral in de dalen ligt maar 30 tot 60% van de normale hoeveelheid sneeuw. Dit kwam doordat het in de dalen vaak te warm was voor sneeuw. Hogerop was het kouder, maar door een neerslaggebrek viel ook daar maar 60 tot 90% van de normale hoeveelheid sneeuw.
In Zwitserland viel op veel plaatsen slechts 30 tot 90% van de normale hoeveelheid sneeuw. Bron: whiterisk.ch
Enorm verschil met vorig jaar
Vorig jaar hadden we gemiddeld ook een slecht sneeuwseizoen. Achter dat gemiddelde schuilden toen echter wel enorme tegenstellingen. De winter was kletsnat en extreem zacht. Hierdoor lag de sneeuwgrens erg hoog en viel er in de dalen heel veel regen. In de hooggebergtes, waar het gemiddeld -2 was in plaats van -5 (3 graden te zacht), viel er juist heel veel sneeuw. Het merendeel van de tijd vroor er het er immers.
Waarom is sneeuw in de Alpen van belang?
In Centraal-Europa is de lente vaak het droogste seizoen. De rivieren worden dan vooral gevoed door smeltwater, en minder door regenwater. Smeltwater is een belangrijke factor die zorgt dat we een stabiele waterhoogte hebben.
Hieronder zie je hoeveel water er jaarlijks door de Rijn heen stroomt wanneer de rivier de Alpen verlaat. 45% van het water dat Nederland binnenstroomt is afkomstig uit Zwitserland, een groot deel van het Rijnwater is dus smeltwater uit de Alpen. Rivieren zoals de Po, de Donau en de Rijn zouden, indien een droge periode aanbreekt, extra snel te maken kunnen hebben met laagwater. Het smeltwater zal dit jaar, minder dan andere jaren, voor een stabiele waterstand zorgen.
Daar waar de Rijn de Alpen verlaat is duidelijk een piek te zien tijdens het smeltseizoen (april t/m juli). Bron: hydrodaten.ch
Het seizoen gezien vanuit de wintersport
Het vroor in de Alpen wel van tijd tot tijd, daardoor hebben ze met kunstsneeuw de pistes kunnen aanvullen. Het was daardoor geen uitzonderlijk slecht wintersportseizoen, maar men wordt wel steeds afhankelijker van kunstsneeuw. Buiten de pistes lag er dit seizoen vaak slechts een dun laagje. Er was geregeld sprake van een mooi winters landschap, maar door de dooi verschenen al snel weer bruine of groene plekken. Een dik bestendig pak sneeuw dat het nog maanden uithoudt ligt er tot dusver ook in het hooggebergte niet.
Komt er nog wat neerslag aan?
Helaas lijkt het er niet op dat er de komende week nog sneeuw gaat vallen in de Alpen. Er ligt wederom een groot hogedrukgebied boven Centraal-Europa. In zowel Nederland als in de Alpen blijft het tot zondag droog. Vanaf zondag zou er voorzichtig wat neerslag kunnen gaan vallen, maar het lijkt vooralsnog niet om grote hoeveelheden te gaan. In het hooggebergte kan er nog tot eind maart sneeuw bijvallen. Mocht er een weersomslag komen, dan zou dit het sneeuwgebrek wel kunnen verzachten. Maar, vooralsnog zitten we in de Oostenrijkse Alpen al op het sneeuwniveau van juni.
Links: weerkaart RTL weer. Rechts: totale neerslagsom voor de komende 7 dagen: in een groot gebied blijft het droog. Bron: WXcharts.com.
